Zgłaszanie gatunków inwazyjnych obcych

Zgłaszanie obecności gatunku inwazyjnego obcego i przygotowanie wniosku może wydawać się czasochłonne, ale w rzeczywistości zajmuje zaledwie kilkanaście minut.

Gatunek obcy a gatunek inwazyjny obcy

Gatunek obcy – to każdy organizm, który został wprowadzony do środowiska poza jego pierwotnym zasięgiem występowania. Dotyczy to zarówno całych organizmów, jak i ich części, np. nasion, gamet czy zarodników, jeśli są zdolne do przetrwania i rozmnażania.

Inwazyjny gatunek obcy (IGO) – to organizm, który został przeniesiony poza swój naturalny obszar występowania i powoduje negatywne skutki dla bioróżnorodności oraz ekosystemów, w tym ich funkcjonowania i usług, jakie świadczą.

widoczna cała roślina - rdestowiec japoński. widoczne są również kwiaty.

Na zdjęciu widoczne liście miłorzębu chińskiego

Na zdjęciach (Źródło: Wikipedia) widoczne są dwa gatunki obce. Rdestowiec ostrokończysty jest również gatunkiem inwazyjnym, a miłorząb chiński nie wykazuje cech inwazyjności. Drzewo późno dojrzewa i ma ograniczone możliwości naturalnego rozmnażania. Dodatkowo często sadzi się tylko męskie okazy, co uniemożliwia rozsiewanie nasion.

Lista inwazyjnych gatunków obcych dla Unii Europejskiej i Polski

Wybrane inwazyjne gatunki obce stwarzające zagrożenie dla Unii Europejskiej	Inwazyjne gatunki obce stwarzające zagrożenie dla Polski
barszcz Mantegazziego	azolla drobna
barszcz Sosnowskiego	kolcolist zachodni
pistia rozetkowa	kolczurka klapowana
bożodrzew gruczołowaty	niecierpek pomarańczowy
dławisz okrągłolistny	rdestowiec czeski (pośredni)
moczarka delikatna	rdestowiec japoński (ostrokończysty)
niecierpek gruczołowaty	rdestowiec sachaliński
rdest wielokłosowy
trojeść amerykańska
wężówka japońska
chmiel japoński
rozplenica szczecinkowata
komarnik wirginijski

Co jest potrzebne do zgłoszenia obecności IGO?

Imię i nazwisko lub nazwa oraz adres lub siedziba osoby zgłaszającej,
Dane kontaktowe zgłaszającego – adres e-mail lub numer telefonu,
Nazwę inwazyjnego gatunku obcego zagrażającego Polsce lub Unii Europejskiej,
Liczbę osobników tego gatunku lub wielkość obszaru, który zajmują, jeśli jest to możliwe do ustalenia,
Lokalizację i datę zaobserwowania gatunku,
Zdjęcie lub nagranie ułatwiające identyfikację, które zwiększa wiarygodność zgłoszenia.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przygotowała ogólnodostępny wzór zgłoszenia, który można pobrać TUTAJ. Ta forma zgłaszania przyspiesza cały proces i wypełniając tabelę, mamy pewność, że nie pominęliśmy jakiejś istotnej informacji.

Zgłaszanie obecności inwazyjnego gatunku obcego – formularz

Przydatne mogą się okazać wykazy IGO dla Unii i Polski zamieszczone powyżej. Możemy też skorzystać z opcji wybrania nazwy gatunkowej, która znajduje się w lewym dolnym rogu kolumny C w formularzu, co pozwoli na przyspieszenie całego procesu.

Zaczynamy od wypełnienia pola z nazwą polską i nazwą naukową IGO
Minimalna liczba okazów lub powierzchnia zajmowana przez IGO

Jeśli zaobserwowaliśmy rdestowca sachalińskiego, który zajmuje przykładowo 6m² lub dwa osobniki sumika karłowatego, wpisujemy wówczas w tabelę odpowiednio 6 i 2. Nawiązując do przykładu będzie to odpowiednio m² i osobnik. Mamy też możliwość skorzystania z innych jednostek liczebności.

Maksymalna liczba okazów lub powierzchnia zajmowana przez IGO

Należy wpisać liczbę obserwowanych osobników poszerzoną o możliwą nadwyżkę. W jednej części parku obserwowaliśmy 3 żółwie jaszczurowate i 2 żółwie, co do których gatunku nie jesteśmy pewni, to wówczas w tabeli wpisujemy liczbę 5. Obserwujemy rdestowca na 6m2, ale widzimy, że z jednej strony został skoszony. Realnie więc zajmuje powierzchnię większą, więc wpisujemy przykładowo 8m² itd.

Minimalna i maksymalna liczba osobników może być taka sama. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku drzew (np. bożodrzew gruczołowaty).

Miejsce stwierdzenia IGO w środowisku

Może to być adres, lub numer działki ewidencyjnej i kolejno, gmina, powiat, województwo w którym zaobserwowaliśmy IGO. Istnieje możliwość podpięcia pliku shp., lub współrzędnych geograficznych z lokalizacją twierdzenia IGO. Możemy również wykonać zrzut ekranu z Google Maps i dodać współrzędne do miejsca stwierdzenia gatunku.

Data stwierdzenia obecności Igo w środowisku – według podanego szablony będzie to przykładowo 2024-11-26 (26 listopada 2024).
Dane podmiotu zgłaszającego stwierdzenie IGO – jeśli zgłoszenie dokonujemy jako osoba fizyczna, wybieramy taką opcję z listy. Warto również podać kontakt do siebie.
Uwagi – tutaj możemy dodać zdjęcie z obserwacji, na którym widoczny jest zgłaszany gatunek.

Gdzie wysłać zgłoszenie obecności inwazyjnych gatunków obcych?

Gotowy formularz zapisujemy i dodajemy w formie załącznika do wiadomości e-mail, którą należy przesłać na ogólny adres urzędu gminy (zwykle sekretariat) lub bezpośrednio do odpowiedniego wydziału ochrony środowiska w gminie. Po sprawdzeniu zgłoszenie zostanie przekazane właściwej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

kolczurka klapowana w okresie kwitnienia porastająca duże powierzchnie - gatunek którego obecność należy zgłosić — Kolczurka klapowana w okresie kwitnienia. Źródło: Wikipedia

Gdzie mogę zobaczyć moje zgłoszenie IGO?

Zgłoszenie trafi do Centralnego Rejestru IGO, dostępnego na portalu geoserwis.gov.pl. Aby wyświetlić zgłoszenia IGO, należy kliknąć w zielone okienko „inwazyjne gatunki obce”, a następnie z rozwijanej listy wybrać konkretny gatunek, co umożliwi zobaczenie na mapie wszystkich zgłoszeń od końca 2021 roku. Można zbliżyć się do miejsca, w którym zgłaszaliśmy obecność IGO i zobaczyć, czy dane zostały już naniesione.

Początkowo zgłaszanie może zająć chwilę, ale dzięki tym wskazówkom powinno stać się bardziej zrozumiałe. Poświęcając zaledwie chwilę przyczyniasz się do ratunku rodzimych gatunków roślin, za co serdecznie dziękuję!