Tawuła kutnerowata

Tawuła kutnerowata to inwazyjny gatunek krzewu, który szybko rozprzestrzenia się na terenach podmokłych, wypierając rodzime gatunki roślin. Jej ekspansja stanowi poważne zagrożenie dla bioróżnorodności, dlatego podejmuje się różne metody jej zwalczania i ograniczania zasięgu, jednak wciąż na nielicznych stanowiskach.

Kategoria stopnia inwazyjności: średnio inwazyjny gatunek obcy.

Kategoria stopnia rozprzestrzenienia w Polsce: gatunek szeroko rozprzestrzeniony.

Jak wygląda tawuła kutnerowata

  • Tawuła kutnerowata to krzew osiągający 1,2–1,5 m wysokości.
  • Młode pędy pokrywa rudy, filcowaty kutner, który zanika z wiekiem. Liście (3–7 cm długości, 2–3 cm szerokości) są jajowate, piłkowane, z klinowatą nasadą i zaostrzonym wierzchołkiem, pokryte wełnistym kutnerem.
  • Kwiaty, różowe i zebrane w stożkowate wiechy (do 20 cm), kwitną od lipca do sierpnia.
  • Owocem jest wielomieszek zawierający wiele nasion, które rozprzestrzeniają się przez wiatr i wodę. Przez długi okres czasu zachowują zdolność kiełkowania
  • Krzew dojrzewa po 3–4 latach i rośnie na wilgotnych, bagiennych terenach, w tym odwodnionych torfowiskach i nad wodami.
  • Rośliny, w tym gatunki inwazyjne często rozprzestrzeniają się na duże odległości za sprawą wody, która unosi ich nasiona. Lekkie nasiona mogą być również przenoszone przez wiatr, zwłaszcza wzdłuż rzek i strumieni. Zimą zlodowaciała powierzchnia sprzyja ich migracji – mogą one przemieszczać się wzdłuż koryta rzeki lub dryfować na taflach lodu.
zdjęcie-portret- tawuła kutnerowata w okresie kwitnienia. w tle widoczne inne rośliny zielne.
Tawuła kutnerowata Spiraea tomentosa w okresie kwitnienia. Źródło: Wikipedia

Skąd pochodzi tawuła kutnerowata?

Roślina ta pochodzi z Ameryki Północnej, gdzie porasta wilgotne obszary i tereny bagienne. Nie wiadomo, jaką dokładnie drogą gatunek ten wprowadzono do Polski.

Po raz pierwszy gatunek odnotowano w 1806 roku, w krakowskim ogrodzie botanicznym, skąd prawdopodobnie rozprzestrzeniła się na inne obszary. Ze względu na jej zdolność do szybkiej regeneracji i wzrostu ludzie sadzili ją także w celu umacniania brzegów rowów i stawów. W późniejszych latach odnotowano jej obecność również na Dolnym Śląsku.

Jest to najbardziej inwazyjny gatunek zbiorowisk leśnych o podłożu wilgotnym, torfowym, o niskim odczynie pH. Ze względu na swoje wymagania w stosunku do podłoża, gatunek odnalazł się w Borach Niemodlińskich i Borach Dolnośląskich. Tawuła kutnerowata jest pospolicie występującym gatunkiem w tamtych obszarach.

Czy ta roślina zagraża bioróżnorodności?

Rozprzestrzenianie się tawuły kutnerowatej znacząco wpływa na zmiany w strukturze i składzie gatunkowym naturalnych oraz półnaturalnych zbiorowisk roślinnych. Tawuła kutnerowata jest poważnym zagrożeniem dla bioróżnorodności, zwłaszcza na obszarach podmokłych i bagiennych. Powierzchnia takich obszarów zmniejsza się z każdym rokiem na skutek odwadniania terenów, poprzez powstawanie coraz to liczniejszych rowów melioracyjnych, a to właśnie one są głównymi szlakami rozprzestrzeniania się nasion.

Usuwanie tawuły kutnerowatej

Usuwanie tego gatunku jest trudne, ponieważ jego kłącza podczas prób usunięcia często pozostają w ziemi, a dodatkowo łatwo się łamią i rwą, co utrudnia skuteczne zwalczanie. Nawet pojedyncze kępy tawuły są na tyle zwarte, że ich wyrwanie wymaga dużego wysiłku. Co więcej, dodatkowym utrudnieniem może być wysoki poziom wody na danym obszarze, a także splątanie kłączy z innymi roślinami występującymi w tym środowisku.

W Polsce działania mające na celu eliminację tawuły koncentrują się przede wszystkim w Puszczy Drawskiej, gdzie przeprowadzano różne próby jej zwalczania. Testowano zarówno koszenie, jak i wyrywanie krzewów, jednak skuteczność tych metod okazała się zróżnicowana i zależna od wielu czynników, takich jak gęstość roślinności oraz warunki siedliskowe.

Metody usuwania tawuły kutnerowatej

  • Usuwanie mechaniczne: Najlepsze efekty osiągnięto poprzez ręczne usuwanie pojedynczych krzewów, a zabieg powtarzano przez kilka kolejnych lat (4–5 razy). Użycie kosy mechanicznej okazało się nieskuteczne (roślina szybko odrasta), nawet dwukrotne wykaszanie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów.
  • Wyrwane rośliny, jeśli zostały odwrócone bryłą korzeniową do góry, zwykle zamierały. Alternatywą dla usuwania i wynoszenia pozostałości z terenu torfowisk może być właśnie ich lokalne składowanie.
  • Metody chemiczne: Nie zostały opisane w literaturze. Użycie środków chemicznych w środowiskach wilgotnych najczęściej przynosi więcej szkód niż pożytku, może zatruwać środowisko wodne.
  • Wypas zwierząt: metoda ta może służyć jako metoda wspomagająca metody mechaniczne. Jeśli zastosujemy jedynie wypas zwierząt tawuła kutnerowata zacznie się intensywnie odnawiać.
  • Inne: W niektórych przypadkach wzrost poziomu wód gruntowych wpłynął na przerzedzenie populacji tawuły, jednak w Borach Dolnośląskich ponowne nawodnienie torfowiska nie osłabiło jej kondycji.

Jeśli potrzebujesz pomocy z eliminacją tawuły kutnerowatej – zadzwoń do nas!

502 295 489

Źródła:

  1. Tokarska-Guzik B., i in. 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. – Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa.
  2. Magdalena, B., i. in. 2018. Analiza stopnia inwazyjności gatunków obcych w Polsce wraz ze wskazaniem gatunków istotnie zagrażających rodzimej florze i faunie oraz propozycją działań strategicznych w zakresie możliwości ich zwalczania.
  3. Danielewicz, W. i in. 2014. Inwazyjne gatunki drzew i krzewów w lasach Polski.
  4. Bregin, M. Opis stanowisk tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w obszarze Natura 2000 PLH 320046 „Uroczyska Puszczy Drawskiej”.
  5. Wiatrowska, B., i. in. 2016. Środowiskowe uwarunkowania inwazji tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L. w Borach Dolnośląskich.
  6. Mackiewicz, A. Analiza dostępności nasion i sadzonek inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia.
  7. Danielewicz, W., Wiatrowska, B. 2012. Motywy, okoliczności i środowiskowe konsekwencje wprowadzania obcych gatunków drzew i krzewów do lasów. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej.
  8. Jędrzejczak, E. 2020. Wpływ Rudbeckia laciniata L. na pokrywę roślinną oraz wielkość i skład gatunkowy glebowego banku nasion nieużytkowanych łąk.