Azolla karolińska

Azolla filiculoides to drobna, swobodnie pływająca paproć z rodziny Azollaceae. Nazwa „Azolla” wywodzi się z greki (azo – suszyć, ollymi – niszczyć) i nawiązuje do wrażliwości rośliny na suszę. Choć rodzaj Azolla był w Europie rodzimy w trzeciorzędzie, wymarł podczas ostatniego zlodowacenia i dziś występuje dzięki działalności człowieka. W Polsce uznawana jest za gatunek inwazyjny obcy. Po zaobserwowaniu stanowiska tej rośliny, mamy obowiązek zgłosić jej stanowisko do odpowiedniego urzędu, by miasto czy gmina mogła podjąć działania mające na celu jej eliminację.

Z naszą pomocą usuniesz azollę z Twojego zbiornika, zadzwoń do nas!

Jak wygląda azolla?

Skąd pochodzi azolla? Gdzie rośnie w Polsce?

Roślina ta pochodzi ze strefy umiarkowanej i podzwrotnikowej zachodniej części Ameryki Północnej i Środkowej. Została zawleczona do Europy końcówką XIX w., przypadkowo wraz z balastem statków, wodą z narybkiem, ale także świadomie (akwarystyka, introdukcje). W Europie rozproszone pojawienie się gatunku niemal równoczesne w wielu nowych miejscach utrudniają odtworzenie „mapy inwazji”. Gatunek jest pospolity w Niemczech; notowany w Czechach, na Słowacji i Litwie. W Polsce notowana od początku XX w. W ostatnich dekadach stanowiska notowane głównie na zachodzie i południu kraju. Populacje zmienne w sezonie – od pojedynczych roślin latem po jesienne, zwarte kożuchy na zbiornikach.

Siedliska i współwystępowanie

Azolla zasiedla zbiorniki stojące i wolno płynące: stawy, starorzecza, kanały, rowy. Dzięki symbiozie z sinicą Anabaena azollae rośnie także w ubogich w azot wodach, lecz preferuje mezo- do eutroficznych, często zanieczyszczone siedliska. Często tworzy monogatunkowe pływające płaty, które zacieniają i eliminują rośliny zanurzone.

Biologia i „sekret” sukcesu

• Turbo-wzrost: przy dostępie do światła i ciepła biomasa podwaja powierzchnię w 3 do 10 dni.
• Tolerancja zimna: najbardziej mrozoodporna w rodzaju – doniesienia o przeżywalności przy −10 do −15°C.
• Łatwe fragmentowanie kłączy, czyli skuteczna wegetatywna dyspersja (najskuteczniejsza w tym przypadku jest antropochoria).

Dlaczego azolla stanowi duży problem?

Gęste kożuchy azolli blokują światło, a więc hamują fotosyntezę innych roślin zanurzonych. Roślina ogranicza dyfuzję tlenu, co przekłada się na spadek natlenienia wody. Wpiera gatunki rodzime i zmniejsza bioróżnorodność, a także może obniżać jakość wód w małych zbiornikach i stawach rybnych.

Czy azolla może też być pożyteczna?

W Polsce wartość użytkowa rośliny jest znikoma, a ryzyko ekologiczne wysokie. Roślina znajduje się na liście gatunków roślin stwarzających zagrożenie dla Polski, które trzeba eliminować ze środowiska.

Jednak w miejscach naturalnego występowania roślina ta jest wykorzystywana jako zielony nawóz w uprawach ryżu, gdzie dostarcza azotu i tłumi rozwój innych, mniej pożądanych gatunków roślin. Azolla służy jako pasza w akwakulturze i jako „paproć komarza”, ze względu na fakt, że kożuch znacznie ogranicza rozwój larw owadów na powierzchni lustra wody.

Jak usunąć azollę?

Zaniechanie działań mających na celu eliminację gatunku prawdopodobnie spowoduje ponowne pojawienie się azolli na danym obszarze. Konieczna jest ciągłość zabiegów, by wyeliminować gatunek z danego obszaru. Skuteczność daje kombinacja metod:

Bibliografia

• Draga, M., Szczęśniak, E., Rosadziński, S., Bryl, Ł., Lisek, D., & Gąbka, M., 2024. Alien aquatic plants in Poland: Temporal and spatial distribution patterns and the effects of climate change. Global Ecology and Conservation.
• Szczesniak, E., Blachuta, J., Krukowski, M., i.in., 2009. Distribution of Azolla filiculoides Lam.[Azollaceae] in Poland. Acta Societatis Botanicorum Poloniae.
• Dajdok Z., Pawlaczyk P., 2009. Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin.