Baza wiedzy

Budleja Dawida

Budleja Dawida bardzo szybko kolonizuje odsłonięte, ruderalne siedliska. Ma wysoką zdolność do samosiewu, a nasiona rozprzestrzeniane przez wiatr mogą kiełkować na nieurodzajnych glebach, w szczelinach murów, torowiskach czy nasypach kolejowych. Roślina preferuje stanowiska nasłonecznione i dobrze zdrenowane, toleruje suszę i zanieczyszczenia powietrza. Jest odporna na mrozy i nie wymaga żyznych gleb, co dodatkowo ułatwia jej rozprzestrzenianie się w środowisku miejskim i podmiejskim. Jest to gatunek inwazyjny obcy.

Skąd pochodzi ta roślina?

Roślina została sprowadzona do Europy z Azji. Budleja Dawida została wprowadzona do Europy jako roślina ozdobna na przełomie XIX i XX wieku. Obecnie zdziczała i powszechnie występuje w wielu krajach Europy, w tym w Polsce. Spotykana jest głównie na nieużytkach, nasypach kolejowych, hałdach. Można ją również zauważyć wzdłuż torów kolejowych i dróg, na terenach poprzemysłowych. W miastach roślina często rośnie w szczelinach murów i betonowych konstrukcji, które uszkadza.

Jak wygląda budleja Dawida?

  • Krzew liściasty dorastający zwykle do 2–3 m wysokości, o luźnym, rozłożystym pokroju i łukowato wygiętych pędach. Roślina wieloletnia, długowieczna, łatwo odrastająca z nasady po przycięciu lub przemarznięciu.
  • Liście duże, lancetowate, długości 10–25 cm, naprzeciwległe, z wierzchu ciemnozielone, od spodu szarozielone i omszone, o drobno piłkowanych brzegach.
  • Kwiaty drobne, rurkowate, zebrane w gęste, wiechowate kwiatostany długości do 30 cm, zwykle fioletowe lub liliowe. Mogą też być purpurowe z pomarańczowym środkiem. Silnie pachnące, licznie odwiedzane przez owady zapylające.
  • Kwitnienie trwa od lipca do września, niekiedy do pierwszych przymrozków.
  • Owoce to wąskie, brunatne torebki długości 1–2 cm, pękające po dojrzeniu. W każdej znajduje się wiele drobnych, lekkich nasion zaopatrzonych w skrzydełka, które roznoszone są przez wiatr. Jedna roślina może wytworzyć tysiące nasion zdolnych do kiełkowania nawet na ubogich siedliskach.
    Roślina dobrze regeneruje się po silnym cięciu, a dzięki zdolności odrastania i samosiewu łatwo rozprzestrzenia się w środowisku
budleja dawida w okresie kwitnienia
Budleja Dawida w okresie kwitnienia

Dlaczego budleja Dawida jest gatunkiem inwazyjnym?

Budleja Dawida (Buddleja davidii) coraz szybciej rozprzestrzenia się w Polsce, stając się jednym z poważniejszych zagrożeń dla rodzimej przyrody. Jej ekspansja, wspierana przez łagodniejsze zimy i zmiany klimatyczne, już doprowadziła do sytuacji, w której w niektórych krajach Europy Zachodniej – jak Szwajcaria – zakazano sprzedaży tej rośliny. W Wielkiej Brytanii uznaje się ją wręcz za gatunek bardziej uciążliwy niż rdestowiec (!), ponieważ uszkadza konstrukcje budynków i błyskawicznie kolonizuje tereny zurbanizowane.

Choć kwitnąca budleja przyciąga liczne motyle, jej rola w ekosystemie jest złudna. Roślina oferuje pożywienie jedynie dorosłym osobnikom, nie zapewniając miejsca rozwoju gąsienicom. W efekcie tworzy „ekologiczną pułapkę” – motyle przyciągane zapachem i kolorem stają się łatwym łupem dla drapieżników, np. szerszeni. Zamiast wspierać różnorodność biologiczną, budleja ją zubaża, konkurując z rodzimymi gatunkami roślin.

Budleja a sadziec konopiasty

Choć zarówno sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), jak i budleja Dawida (Buddleja davidii) przyciągają motyle, ich wpływ na przyrodę jest zupełnie inny. Sadziec konopiasty to rodzima bylina, prawdziwie pożyteczna dla motyli – dostarcza im nektaru, a jego liście stanowią pokarm dla gąsienic. Wspiera więc cały cykl rozwojowy owadów.

Budleja Dawida natomiast zagraża rodzimej florze. Przyciąga dorosłe motyle, lecz nie daje im miejsca do rozmnażania ani pożywienia dla larw, tworząc tzw. pułapkę ekologiczną. Dodatkowo wytwarza tysiące nasion rocznie i błyskawicznie się rozsiewa, wypierając rośliny rodzime. W ocieplającym się klimacie budleja rozprzestrzenia się coraz szybciej – w Europie Zachodniej jest już oficjalnie uznana za gatunek inwazyjny.

sadziec konopiasty w okresie kwitnienia
Sadziec konopiasty – rodzimy krzew

Czy warto usuwać przekwitłe kwiatostany budlei?

Często pojawia się rada, by zapobiegać rozsiewaniu nasion poprzez usuwanie przekwitłych kwiatostanów. Jednak wyrzucanie ich do odpadów zielonych, kompostowników domowych czy – co gorsza – do lasu, tylko pogłębia problem. Metoda ta

Nasiona budlei zachowują zdolność kiełkowania nawet po przejściu procesu kompostowania, ponieważ temperatura w kompostowniach nie osiąga poziomu potrzebnego do ich zniszczenia. W praktyce oznacza to, że kompostowanie kwiatostanów sprzyja dalszemu rozprzestrzenianiu się tego gatunku. Udokumentowano nawet przypadki pojawiania się siewek budlei wzdłuż tras, którymi przewożono odpady zielone – nasiona prawdopodobnie zostały wywiane z ciężarówek w trakcie transportu.

Jak usuwać budleję Dawida?

Zwalczanie budlei wymaga systematyczności i odpowiedniej metody. Młode osobniki można łatwo wyrwać z ziemi, zanim się dobrze ukorzenią. Starsze krzewy należy wykopać, niszcząc część korzeni, by uniemożliwić ich odrastanie. W przypadku roślin rosnących w murach, elewacjach czy szczelinach konstrukcji budynków konieczna jest szczególna ostrożność – mechaniczne usuwanie może prowadzić do uszkodzeń budynków. Metody mechaniczne przynoszą efekty, ale tylko przy regularnym powtarzaniu zabiegów – pojedyncze ścięcie nie wystarcza, ponieważ budleja odrasta nawet z niewielkich fragmentów korzeni.

W Europie Zachodniej za skuteczną uznaje się metodę iniekcji herbicydowej. Polega ona na wprowadzeniu środka chemicznego bezpośrednio do pnia lub naciętej kory. Dzięki temu substancja trafia do systemu korzeniowego, niszcząc roślinę od wewnątrz i ograniczając ryzyko odrostów.

Jeśli potrzebujesz pomocy z eliminacją budlei Dawida – zadzwoń do nas!

502 295 489

Bibliografia:

  • Tallent-Halsell, N. G., Watt, M. S. 2009. The invasive Buddleja davidii (butterfly bush). The Botanical Review, 75(3), 292-325.
  • Ebeling, S. K., Hensen, I., i.in. 2008. The invasive shrub Buddleja davidii performs better in its introduced range. Diversity and Distributions, 14(2), 225-233.
  • Feng, Y. L., Auge, H., i.in. 2007. Invasive Buddleja davidii allocates more nitrogen to its photosynthetic machinery than five native woody species. Oecologia, 153(3), 501-510.
  • Kriticos, D. J., Watt, M. S., i. in. 2011. Managing invasive weeds under climate change: considering the current and potential future distribution of Buddleja davidii. Weed Research, 51(1), 85-96.
  • Pitt, J. P., Kriticos, D. J., i.in. 2011. Temporal limits to simulating the future spread pattern of invasive species: Buddleja davidii in Europe and New Zealand. Ecological modelling, 222(11), 1880-1887.