BAZA WIEDZY

Pogoda, a klimat

24 września 2018

Pogoda to stan atmosfery w danej chwili, który jest chaotyczny i trudny do przewidzenia, a klimat to stan parametrów pogody uśredniony po kilkudziesięciu (zwykle trzydziestu) latach. Jak uczą się studenci fizyki atmosfery: „Klimat jest tym, czego się spodziewasz; pogoda jest tym, co dostajesz”. Można powiedzieć, że pogoda jest jak wynik rzutu kostką, a klimat jak średnia i rozkład z wyników rzutów (częstość występowania poszczególnych wyników). O ile bez szczegółowych danych o samym procesie rzucania kostką (jej początkowym położeniu, siłach, momentach, własnościach kostki i powierzchni, na którą pada) nie można obliczyć rezultatu pojedynczego rzutu kostką, to przewidzenie statystycznego rezultatu dużej liczby rzutów jest proste: bez problemu, zawczasu i z dobrym przybliżeniem można określić średnią i rozrzut wyników. I tak jest z klimatem: choć nie można przewidzieć dokładnie rozwoju atmosferycznych wirów – wyżów i niżów, to średnie temperatury i opady w długim okresie czasu w danym regionie można podać całkiem dokładnie.

Decyzję, czy następnego dnia zbierać zboże, rolnik podejmuje, patrząc na prognozę pogody, ale z kolei decyzja, jakie rośliny uprawiać: maniok, ryż czy żyto – zależy od lokalnego klimatu. Jeśli chodzi o pogodę, zmiana temperatury z dnia na dzień o 4°C nie ma wielkiego znaczenia. Jednak gdy mowa o klimacie, 4°C czyni dramatyczną różnicę. Gdy średnia temperatura Ziemi była o 4°C niższa niż obecnie, większość Polski pokrywał gruby na ponad kilometr lądolód.

Ilustracja 1. Średnia temperatura dobowa dla Polski. Pogodę w roku 2017 (stan atmosfery w danym momencie) pokazuje czarna linia, a klimat (statystyki tego stanu) rozmyty łuk (ciemny – od 40 do 60 percentyla, a jasny – od 5–95 percentyla). Średnie dobowe temperatury minimalne w okresie 1950–2016 pokazuje niebieska linia przerywana, a maksymalne – przerywana linia czerwona. Prognoza pogody to próba dokładnego przewidzenia dalszej trajektorii czarnej linii, prognozy klimatyczne dotyczą natomiast zmian kształtu całego rozkładu temperatury w odpowiedzi na zewnętrzne wymuszenia, takie jak zmiany stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. Źródło: Meteomodel

Dlaczego w prognozowaniu klimatu nie przeszkadza nam teoria chaosu? Tu nie interesuje nas, czy 1 lipca 2100 roku w południe będzie padać czy nie i nie oczekujemy, że model prawidłowo określi takie szczegóły. Pytamy, jakie warunki będą panować, średnio rzecz biorąc, w lipcu 2100 roku. Niezależnie od tego, czy nasza symulacja przewidzi wielką ulewę na początku czy pod koniec miesiąca, średnie opady wyjdą podobne. Warunki początkowe tracą tu na znaczeniu, na pierwszy plan wysuwają się natomiast tak zwane warunki brzegowe, czyli na przykład pomijane w prognozie pogody na najbliższe dni zmiany koncentracji gazów cieplarnianych. Problem prognozy klimatu nazywamy więc „problemem warunków brzegowych” – sprawdzamy, jak zmieniają się klimatyczne statystyki w odpowiedzi na ich zmiany.

Artykuł powstał dzięki pomocy Marcina Popkiewicza. 

 

Baza wiedzy

Najnowsze artykuły

2023 – rok nowych inicjatyw!

2023 – rok nowych inicjatyw!

Dzięki współpracy całego zespołu w roku 2023 udało się powołać do życia wiele nowych koncepcji, które będą rozwijane w kolejnych miesiącach. Rok 2023 był zdecydowanie rokiem nowych inicjatyw!  Bardzo cenimy sobie doświadczenie, które zdobywamy z każdym rokiem...

czytaj dalej
Zapraszamy na IV Festiwalu Czango w Polsce

Zapraszamy na IV Festiwalu Czango w Polsce

W dniach 5 października w Gdańsku oraz od 6 do 8 października w Toruniu, odbędzie się IV Festiwal Czango w Polsce. To wyjątkowe święto kultury tradycyjnej Węgier, Polski i Ukrainy, które ożywia tradycje, buduje relacje i tworzy przyjaźnie pomiędzy miłośnikami kultury...

czytaj dalej
Zapraszamy na potańcówkę czango w Krakowie

Zapraszamy na potańcówkę czango w Krakowie

Zapraszamy na kolejny taneczny wieczór z muzyką czango. Jeśli nigdy wcześniej nie tańczyłeś tańców Czangów – nie obawiaj się do nas dołączyć! W piątek 18 sierpnia od 19:00 w Krakowie, Świętego Krzyża 11/1 odbędzie się potańcówka z muzyką na żywo.  Czangowie to lud...

czytaj dalej

BAZA WIEDZY

Czy Wisła może skończyć podobnie jak Odra?

Czy Wisła może skończyć podobnie jak Odra?

Co to jest kompost i kompostowanie?

Co to jest kompost i kompostowanie?

Zatrzymaj wodę w miastach – sposoby retencji wody

Zatrzymaj wodę w miastach – sposoby retencji wody

Woda, a urzędy – lepiej okiełznać, czy pielęgnować?

Woda, a urzędy – lepiej okiełznać, czy pielęgnować?

Rola lasów w procesie łagodzenia skutków suszy i przeciwdziałania suszy

Rola lasów w procesie łagodzenia skutków suszy i przeciwdziałania suszy

Nasadzenia śródpolne, miedze – techniki, dobór gatunków – skuteczność w zatrzymaniu wody

Nasadzenia śródpolne, miedze – techniki, dobór gatunków – skuteczność w zatrzymaniu wody

Poprawa stosunków wodnych w rolnictwie

Poprawa stosunków wodnych w rolnictwie

Co to jest „szara woda”? Instalacje do odzysku

Co to jest „szara woda”? Instalacje do odzysku

Łąki kwietne – sposób na wodę

Łąki kwietne – sposób na wodę

Przydomowe instalacje magazynowania i odzysku wody deszczowej

Przydomowe instalacje magazynowania i odzysku wody deszczowej

Mikroretencja wody – oczka wodne, kałuże ekologiczne

Mikroretencja wody – oczka wodne, kałuże ekologiczne

Zrównoważone zarządzanie wodą opadową za pomocą ogrodów deszczowych

Zrównoważone zarządzanie wodą opadową za pomocą ogrodów deszczowych

Duża retencja nie jest sposobem na suszę

Duża retencja nie jest sposobem na suszę

Mikroretencja – działanie dla każdego, lecz diabeł tkwi w szczegółach

Mikroretencja – działanie dla każdego, lecz diabeł tkwi w szczegółach

O retencji i melioracji, czyli gdzie jest nasza woda?

O retencji i melioracji, czyli gdzie jest nasza woda?

Zmienność Natury to zaleta – uwagi o sytuacji hydrologicznej kraju

Zmienność Natury to zaleta – uwagi o sytuacji hydrologicznej kraju

Dzieci i ryby głosu nie mają, czyli dlaczego z polskich rzek znikają ryby?

Dzieci i ryby głosu nie mają, czyli dlaczego z polskich rzek znikają ryby?

Organizacja wydarzeń w zielonym standardzie

Organizacja wydarzeń w zielonym standardzie

Jak organizować wydarzenia w Zielonym Standardzie?

Jak organizować wydarzenia w Zielonym Standardzie?

Co to jest Zero Waste?

Co to jest Zero Waste?

EKOMAŁOPOLSKA – odpowiedzialna konsumpcja

EKOMAŁOPOLSKA – odpowiedzialna konsumpcja

EKOMAŁOPOLSKA – stop marnowaniu żywności

EKOMAŁOPOLSKA – stop marnowaniu żywności

EKOMAŁOPOLSKA – gdzie lądują moje śmieci?

EKOMAŁOPOLSKA – gdzie lądują moje śmieci?

EKOMAŁOPOLSKA – oszczędzajmy wodę

EKOMAŁOPOLSKA – oszczędzajmy wodę

Ślad wodny – co to jest?

Ślad wodny – co to jest?

Stan środowiska i zmiany klimatu – komunikat z badań CBOS

Stan środowiska i zmiany klimatu – komunikat z badań CBOS

Zielone Festiwale – poradnik dla organizatorów

Zielone Festiwale – poradnik dla organizatorów

Urban Climates

Urban Climates

Polityka klimatyczna – fakty i mity

Polityka klimatyczna – fakty i mity

Jak chronić klimat? – poradnik dla aktywistów

Jak chronić klimat? – poradnik dla aktywistów

Energia odnawialna i efektywność energetyczna

Energia odnawialna i efektywność energetyczna

Najważniejsze fakty i mity klimatyczne

Najważniejsze fakty i mity klimatyczne

Klimat, a bioróżnorodność – część II

Klimat, a bioróżnorodność – część II

Czy klimat się ociepla?

Czy klimat się ociepla?

Pogoda, a klimat

Pogoda, a klimat

EDUKACJA Z KLIMATEM – podręcznik dla nauczycieli

EDUKACJA Z KLIMATEM – podręcznik dla nauczycieli

Klimat, a bioróżnorodność – część I

Klimat, a bioróżnorodność – część I

Energia odnawialna

Energia odnawialna

Zmiana klimatu

Zmiana klimatu

CO2 – najważniejszy gaz cieplarniany

CO2 – najważniejszy gaz cieplarniany

Czym jest klimat?

Czym jest klimat?

Globalne ocieplenie i efekt cieplarniany

Globalne ocieplenie i efekt cieplarniany