Łubin trwały

Łubin trwały to efektowna, kępowa bylina z rodziny bobowatych (Fabaceae), pochodząca z Ameryki Północnej. W Polsce jest uprawiany i powszechnie spotykany poza ogrodami. Ze względu na negatywny wpływ na bioróżnorodność (zwłaszcza łąk i muraw) uznaje się go za gatunek obcy inwazyjny.

Jak wygląda łubin trwały?

Bylina wysoka na 50–150 cm, tworząca gęste kępy, długowieczna (do ok. 20 lat).
Liście dłoniastodzielne, zwykle z 13–15 (czasem 9–17) wąskimi listkami.
Kwiaty grzbieciste (motylkowate) w okazałych, pionowych gronach; najczęściej ciemnogranatowe/fioletowe z białym wnętrzem żagielka. Zapylane przez trzmiele i inne pszczołowate.
Owoce to owłosione strąki ok. 5 cm; w każdym od 5 do 12 lśniących, plamistych nasion. Strąki pękają i wyrzucają nasiona nawet na odległość kilku metrów. Pojedyncza roślina wytwarza od kilkuset do ponad 2500 nasion!
Te rośliny dobrze regenerują się po ścięciu.

Skąd łubin trwały w Polsce?

Do Europy trafił jako roślina ozdobna, pastewna. Łubin był wykorzystywany także do rekultywacji gleb. W Polsce dziczeje od ostatnich dekad XIX w. Dodatkowy impuls ekspansji dały dawne wysiewy w lasach. Do środowiska przenikał zarówno przez nasadzenia i wysiewy, jak i z przewożoną glebą. Transport siana czy prace utrzymaniowe, czyli koszenie poboczy, deponowanie biomasy z dojrzałymi strąkami również miał wpływ na rozsiewanie się łubinu trwałego.

Gdzie rośnie łubin trwały?

Występuje w całym kraju, najliczniej na południowym zachodzie. Zasiedla przydroża, nieużytki, tereny zdegradowane, ale też półnaturalne siedliska: łąki, murawy, okrajki leśne, brzegi rzek i tereny podmokłe w dolinach rzecznych. Często tworzy wielohektarowe płaty.

Dlaczego łubin jest gatunkiem inwazyjnym?

Szybko kolonizuje siedliska zaburzone, a stamtąd wkracza na łąki i murawy. Kluczowe jest produkowanie przez roślinę ogromnych ilości nasion (około 2500 z jednej rośliny), sprężyste pękanie strąków (rozsiew na kilka metrów), długowieczność kęp i odrastanie po koszeniu. Tolerancja na mróz i okresowe niedobory wody ułatwia ekspansję. W efekcie wypiera rośliny światłożądne i zmienia skład zbiorowisk. Na obszarach silnie porośniętych łubinem trwałym obserwuje się zmniejszenie ogólnej liczby stawonogów – nawet o około 45%. Najbardziej zauważalny spadek dotyczy populacji chrząszczy, muchówek, motyli oraz mrówek. Roślina jest licznie zapylana przez trzmiele, jednak gdyby nie porastała danego terenu, trzmiele i wiele innych gatunków zapylaczy również znalazłoby tam źródło pokarmu. Obszar ten byłby wówczas porastany przez rodzime gatunki roślin.

Bibliografia:

Tokarska-Guzik B, Dajdok Z, Zając M, Zając A, Urbisz A, Danielewicz W, Hołdyński Cz. 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. GDOŚ, Warszawa.
Zając A, Zając M. (red.). 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Loydi A, Donath TW, Eckstein RL, Otte A. 2015. Non-native species litter reduces germination and growth ofresident forbs and grasses: allelopathic, osmotic or mechanical effects. Biological Invasions 17(2): 581-595
Magnusson B, Myrold DD, Reed SC, Sigurdsson B D, Körner C. 2014Ecological consequences of the expansionof N2-fixing plants in cold biomes. Oecologia 176: 11-24Meier CI, Reid BL, Sandoval O. 2013
Effects of the invasive plant Lupinus polyphyllus on vertical accretion offine sediment and nutrient availability in bars of the gravel-bed Paloma river. Limnologica 43(5): 381-387