Ziemia nazywana jest Niebieską Planetą, ponieważ  ok. 71% jej powierzchni jest pokryta wodą: słoną i słodką. Jednak woda, do której mamy dostęp, którą możemy wykorzystywać w życiu codziennym, stanowi zaledwie 1% globalnych zasobów.

Źródłem wody słonej na Ziemi są morza i oceany. Skąd się jednak bierze woda słodka? Ma trzy źródła: 

• Wody powierzchniowe: woda pochodząca z rzek, jezior i bagien;
• Woda podziemna
• Woda “zamknięta” w lodowcach i pokrywach lodowych

Wody, którą możemy wykorzystać w życiu codziennym jest naprawdę mało, to jedynie 1% wszystkich zasobów wodnych.

Należy pamiętać, że ta niewielka ilość jest zasobem globalnym, z którego korzystają ludzie na całym świecie. Dlatego tak ważne jest, aby jej nie marnować i rozsądnie ją wykorzystywać.

Ile zużywamy wody?

Poniższa infografika pokazuje ile wody średnio każdy z nas zużywa na niektóre codzienne czynności.  Warto przyjrzeć się tym liczbom i zastanowić się, co sami możemy zrobić, aby ograniczyć ilość zużywanej wody.

Co możemy zrobić, aby oszczędzać wodę? Odpowiedzią jest słowo RETENCJA. Ale co to jest? 

Jednym ze sposobów skutecznego działania zapobiegającemu marnowaniu zasobów wody jest retencja. Jest to zdolność do gromadzenia wody w małych zbiornikach naturalnych i sztucznych oraz wody podpiętrzane w korytach niewielkich rzek i potoków, w kanałach i rowach. Mała retencja to proste sposoby na gromadzenie wody w okolicy, z których wiele możemy wykonać sami, w swoich ogrodach bądź w przestrzeni lokalnej. Mała retencja pozwala nam zatrzymać lub spowolnić spływ wód, dbając przy tym o rozwój środowiska naturalnego. Przykłady małej retencji, które sami możemy wprowadzić w życie, to między innymi:

• kałuże ekologiczne;
• zastawki na rowach melioracyjnych;
• deszczowe ogrody;
• łąki kwietne;
• zbiorniki naziemne, przydomowe, do których łapana jest deszczówka;
• zbiorniki podziemne, przydomowe, do których łapana jest deszczówka.

Ślad wodny – ile faktycznie zużywamy wody każdego dnia

Woda, którą zużywamy do picia i do codziennych czynności, to nie wszystko, co zużywamy. O tym ile naprawdę zużywamy wody mówi nam ślad wodny. Ślad wodny określa sumę wody zużytej przez nas bezpośrednio i pośrednio. Bezpośrednio zużywamy wodę do picia, mycia, prania, czy sprzątania – możemy łatwo określić jej ilość, ponieważ widzimy, kiedy ją zużywamy. Pośrednio zużywamy wodę wirtualną, która również pochodzi z globalnych, wyczerpywalnych zasobów słodkiej wody. Produkcja każdej rzeczy, której używamy, którą nosimy na sobie, którą kupujemy i konsumujemy wymaga użycia wody, to właśnie ta woda, użyta w procesie produkcji, jest wodą wirtualną.  

Ślad wodny mierzy ilość wody użytej do produkcji każdego dobra i każdej usługi, z których korzystamy i może zostać wyliczony dla indywidualnej osoby, społeczności, miasta, kraju, czy całej ludzkości. 

Ślad wodny składa się z trzech komponentów: zielonego, niebieskiego i szarego:

• Zielony ślad wodny określa ilość użytej wody pochodzącej z opadów atmosferycznych.
• Niebieski ślad wodny określa ilość użytej wody pozyskanej z zasobów wód powierzchniowych i podziemnych.
• Szary ślad wodny określa ilość wody, która zostaje zanieczyszczona w procesie produkcji.

Ślad wodny bawełnianego T-shirtu

Aby łatwiej zrozumieć pojęcie śladu wodnego i tego w jaki sposób zużycie wody wiąże się produkcją przedmiotów codziennego użytku, przeanalizujemy dla przykładu ślad wodny bawełnianego T-shirtu. 

Bawełniana koszulka wykonana jest z tkaniny bawełnianej. Tkanina bawełniana wykonana jest z włókien bawełny, która oczywiście musi zostać posadzona i uprawiana na polach.

Zanim ostateczny materiał bawełniany znajdzie się w naszych szafach w postaci T-shirta, musi najpierw przejść przez szereg pośrednich procesów. Na każdym etapie tego procesu zużywana  jest woda. 

Jak to przebiega? 

1. Najpierw nasiona bawełny są przetwarzane na włókna. Z 1000 kg nasion bawełny otrzymujemy tylko 350 kg włókien.
2. Następnie włókna są czyszczone i po przędzeniu i tkaniu otrzymujemy szarą tkaninę. 1000 kg włókien daje tylko 900 kg szarej tkaniny.
3. Następnie szara tkanina poddawana jest obróbce na mokro (jest bielona i barwiona).
4. Po wybielaniu i barwieniu tkanina kończy jako ostateczny drukowany materiał bawełniany, który kupujemy w sklepie w postaci np. koszulki.

Średni ślad wodny 1 kg zadrukowanego materiału bawełnianego wynosi 11 000 litrów wody. Ślad wodny bawełnianego T-shirtu, którego waga to ok. 250 g, wynosi zatem 2 750 litrów wody. 

Do czego zużywana jest taka ilość wody? 

Najwięcej, aż 45% ilości wody, to woda zużyta do nawadniania bawełny. 

41% to woda deszczowa odparowywana z pola bawełny w okresie wegetacji. 

14%  to woda potrzebna do rozcieńczenia ścieków, które powstają w wyniku stosowania nawozów na polach i stosowania środków chemicznych w przemyśle włókienniczym. Z tej ilości aż 23% stanowi wody zużywana w przemyśle włókienniczym w procesie wybielania, barwienia i drukowania tkaniny bawełnianej.

W skali globalnej przy rocznej produkcji bawełny wyparowuje 210 miliardów metrów sześciennych wody – to ilość wody, która ponad 300 razy wypełniłaby największe w Polsce Jezioro Śniardwy – i zanieczyszczanej jest 50 miliardów metrów sześciennych wody – to ilość wody, która ponad 75 razy wypełniłaby Jezioro Śniardwy. 

35 litrów wody na 0,5 litrową butelkę popularnego napoju

Innym ciekawym przykładem jest półlitrowa butelka najpopularniejszego napoju świata. Ilość wody potrzebnej do jej wyprodukowania oszacowano na 35 litrów. Jak rozkłada się ślad wodny tejże butelki?

• 28 litrów wody – to ślad wodny składników, czyli woda zużyta do produkcji i uprawy, głównie uprawy buraka cukrowego, który jest źródłem cukru spożywczego, ale także do produkcji takich składników jak: kwas fosforowy, karmel, kofeina, C02.
• 7 litrów wody – to ślad wodny całego łańcuchu dostaw, czyli woda która została zużyta do wyprodukowania butelki plastikowej PET, nakrętki, nalepki na butelkę, palety i folii streczowej zużywanej przy transporcie. To również woda wykorzystana do produkcji energii zasilającej zakład przemysłowy, produkcji materiałów biurowych, pojazdów, paliwa i innych przedmiotów związanych z bezpośrednią działalnością firmy produkcyjnej.
• Woda, która jest użyta jako składnik napoju stanowi jedynie 0,4 litra.

Nasze codzienne wybory zmieniają rzeczywistość

Trzeba pamiętać, że wyliczany przez nas ślad wodny to ślad wodny samego produktu. Natomiast w przypadku kupowanego przez nas T-shirtu w sklepie, czy butelki Coca-Coli, dochodzi również ilość wody, która została zużyta do transportu produktu do sklepu, a w przypadku koszulki, również do wyprodukowania metki, czy też opakowania. Na każdym etapie produkcji zużywana jest jakaś ilość wody.  Ważne abyśmy pamiętali, że oszczędzanie wody nie kończy się na ograniczaniu jej zużycia w domu, ale na każdym etapie naszych wyborów konsumenckich.  

***

Spróbuj zrobić! 

Na załączonej infografice znajdują się informacje o tym ile wody średnio zużywamy na codzienne czynności, takie jak m.in. sprzątanie, pranie, mycie. W ramach zadania domowego zachęcamy uczniów do przyjrzenia się przedstawionym wartościom i obliczenie wspólnie z domownikami ile wody cała rodzina zużywa każdego dnia. Niech będzie to wstęp do rozważenia, jak można tę ilość zmniejszyć.  

„Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego”