Klimatyczny wizerunek Ziemi kształtowany jest przez liczne procesy zachodzące w atmosferze. Jednak na jego ostateczny kształt wpływ mają również procesy zachodzące w litosferze (skały), hydrosferze (wody), kriosferze (lodach) oraz biosferze.
Klimat to ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji charakterystyczny przebieg stanów pogodowych dla danego obszaru. Jest on wynikiem współdziałania promieniowania słonecznego, cyrkulacji atmosfery, obiegu wody i czynników geograficznych. Termin „klimat” odnosi się zawsze do długich przedziałów czasu. Przy jego charakterystyce wykorzystuje się wyniki pomiarów i obserwacji meteorologicznych za okres kilkudziesięcioletni w badaniach klimatu (najkrótszy – 30 lat).
Termin „klimat” nie powinien być mylony z pojęciem „pogoda”, który oznacza chwilowy stan atmosfery na danym obszarze. Jest on określany przez temperaturę, wilgotność powietrza, zachmurzenie nieba, opady, ciśnienie atmosferyczne oraz wiatr.
Na klimat wpływa skład chemiczny atmosfery i udział w nim gazów cieplarnianych. Wzrost gospodarczy, eksplozja demograficzna oraz postępująca urbanizacja wywołują coraz większą presję ludzi na środowisko naturalne. W wyniku działalności człowieka koncentracja gazów cieplarnianych w atmosferze wzrosła od połowy XVIII wieku do dnia dzisiejszego od kilkunastu do kilkudziesięciu procent, w zależności od gazu. Pociąga to za sobą wzrost temperatury w skali globalnej, co potęguje takie zjawiska jak:
- Wzrost częstotliwości występowania w niektórych regionach świata ekstremalnych zjawisk klimatycznych jak susze, powodzie, ulewy i in.;
- Postępujące w strefie umiarkowanej procesy pustynnienia;
- Wzrost poziomu wody w oceanie światowym;
- Topnienie lodowców, lodów arktycznych i lądolodu Grenlandii oraz Antarktyki
Już teraz roczne szkody spowodowane ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi szacowane są wg IPCC na 100 mld. $ rocznie, które mogą wzrosnąć w najbliższych latach do 150 mld. $ rocznie.
