Zanieczyszczenie świetlne
Zanieczyszczenie światłem to problem, który jeszcze kilkadziesiąt lat temu dotyczył jedynie dużych miast. Dziś związany jest także z mniejszymi miejscowościami i obszarami wiejskimi. Każde światło sztuczne, które wydostaje się poza miejsce, do którego zostało przeznaczone, staje się tzw. światłem przeszkadzającym, czyli formą zanieczyszczenia środowiska.
Podobnie jak hałas czy nadmiar dwutlenku węgla, także światło wpływa negatywnie na otoczenie, zdrowie i gospodarkę. Nocne niebo, które kiedyś pozwalało podziwiać tysiące gwiazd, dziś jest niemożliwe do obserwacji ze względu na łunę światła.
Jakie światło zanieczyszcza środowisko?
Każde źródło sztucznego oświetlenia – od latarni ulicznych po reklamy LED – może przyczyniać się do zanieczyszczenia światłem. Szacuje się, że oprawy drogowe odpowiadają za 35–50% emisji światła rozproszonego. Wyróżniamy trzy główne formy zanieczyszczenia światłem:
Olśnienie światłem zagrożeniem dla kierowców
Olśnienie jest szczególnie niebezpieczne dla kierowców. Światła pojazdów nadjeżdżających z przeciwka, źle ustawione reflektory czy zbyt jaskrawe reklamy mogą na chwilę oślepić kierującego, zmniejszając jego zdolność oceny sytuacji na drodze.
Oko ludzkie potrzebuje czasu, aby przystosować się do zmiany jasności — proces ten nazywamy adaptacją. W nocy, gdy źrenica jest rozszerzona, nawet krótkie błyski mogą spowodować utratę widzenia kontrastu i detali. To właśnie dlatego olśnienie jest jednym z częstszych czynników ryzyka w ruchu drogowym.
Zanieczyszczenie świetlne zagrożeniem dla natury
Jak ograniczać zanieczyszczenie środowiska światłem?
Istnieją szczegółowe normy dotyczące projektowania oświetlenia zewnętrznego. Określają one m.in. dopuszczalną ilość światła na sąsiednich nieruchomościach, maksymalną ilość światła kierowanego w górę, ograniczenia olśnienia kierowców.
Zasada jest prosta. Światło ma świecić tam, gdzie jest potrzebne – i tylko wtedy, gdy jest potrzebne.
Dlatego coraz częściej stosuje się oprawy typu „Full Cut-Off”, które nie emitują światła powyżej horyzontu, a także czujniki ruchu i sterowanie natężeniem oświetlenia w nocy. Zmniejszenie intensywności oświetlenia w godzinach, gdy ruch jest minimalny, przynosi podwójną korzyść – jest przyjazne dla środowiska i pozwala ograniczyć koszty energii.
Bibliografia:
- Michałek, P. 2012. Zanieczyszczenie światłem. Prace Instytutu Elektrotechniki, (255), 135-143.
- Cyunel, M., Czaplicka, A., i.in. 2015. Oświetlenie miejskie w kontekście zanieczyszczenia światłem. Kosmos, 64(4), 537-544.
- Czerniakowski, Z. W.,Olbrycht, T. 2017. Wpływ zanieczyszczenia światłem na entomofaunę.
- Wojciechowska, A., Wiśniewska, A., i.in. 2014. Zanieczyszczenie światłem–ekologiczny problem współczesnego miasta. Prace i Studia Geograficzne, 53, 109-128.