Moczarka delikatna

Moczarka delikatna

Moczarka delikatna (Elodea nuttallii) to roślina wodna. Została zawleczona do Europy, gdzie w krótkim czasie zyskała miano jednego z najbardziej ekspansywnych gatunków wodnych. Roślina dobrze radzi sobie w wodach stojących i wolno płynących, zarówno bogatych w substancje odżywcze (eutroficznych), jak i w tych bardziej ubogich (mezotroficznych czy oligotroficznych). W Polsce po raz pierwszy odnotowano ją na początku lat 90. XX wieku w starorzeczu Biebrzy koło Goniądza, a następnie w 2007 roku, w Wiśle. Od tamtej pory jej zasięg systematycznie się zwiększa.

Skąd się wzięła w Europie?

Do Europy moczarka delikatna trafiła prawdopodobnie w XX wieku, być może wraz z materiałem akwarystycznym. Roślina naturalnie występuje w Ameryce Północnej. Pierwsze stwierdzenia pochodzą z 1914 roku w Wielkiej Brytanii, później pojawiła się w Belgii, Holandii i Niemczech. W drugiej połowie XX wieku rozprzestrzeniła się już w większości krajów środkowej i północnej Europy, szybko stając się gatunkiem silnie inwazyjnym.

Ciekawostką jest, że w Wielkiej Brytanii sama moczarka delikatna bywa wypierana przez inny inwazyjny gatunek – lagarosyfon wielki (Lagarosiphon major).

Jak rozpoznać moczarkę delikatną?

To roślina zanurzona, o jasnozielonych, delikatnych i silnie rozgałęzionych pędach.

• Liście wyrastają po trzy w okółku, mają 6–13 mm długości i około 1,5 mm szerokości.
• Często bywa mylnie rozpoznawana jako moczarka kanadyjska (Elodea canadensis), od której różni się krótszymi, jaśniejszymi i cieńszymi liśćmi.
• Jest to to roślina dwupienna – osobniki męskie i żeńskie występują oddzielnie. W Europie rosną jednak wyłącznie rośliny męskie.
• Gatunek rozmnaża się wegetatywnie – z drobnych fragmentów pędów zawierających przynajmniej jeden węzeł.
• Nawet najmniejsze części mogą rozpocząć wzrost w nowym miejscu! Rośliny zimują pod lodem, wiosną odrastając z tzw. turionów. Obserwowano jednak populacje, które po kilku latach intensywnego rozwoju przechodziły okresy gwałtownego spadku liczebności.

Gdzie rośnie moczarka delikatna?

Roślina ta potrafi przystosować się do bardzo różnych warunków środowiskowych. Spotkać ją można w jeziorach i starorzeczach, kanałach i stawach. Rośnie zarówno w wodach eutroficznych, jak i oligotroficznych.

Jest wyjątkowo odporna na zanieczyszczenia, w tym substancje ropopochodne, a także na zasolenie. W wielu jeziorach Europy występuje właśnie w wodach o słabszym stanie ekologicznym, gdzie inne gatunki nie dają sobie rady.

Skutki inwazji

Moczarka delikatna to roślina o niezwykle szybkim tempie wzrostu. Wiosną rozwija się wcześniej niż większość rodzimych gatunków, tworząc gęste kożuchy pędów unoszących się przy powierzchni wody. W efekcie czego roślina ogranicza dopływ światła, utrudnia wymianę gazową. Powoduje również spowolnienie przepływu wody i wypiera ze stanowisk rodzime gatunki roślin. Jej ekspansję dodatkowo przyspiesza zanieczyszczenie wód azotem oraz działalność człowieka – fragmenty roślin przenoszone są ze sprzętem pływającym między różnymi zbiornikami.

Jak z nią walczyć?

Zwalczanie moczarki delikatnej jest trudne i wymaga ostrożności. Nieumiejętne usuwanie rośliny może prowadzić do jej fragmentowania, co tylko przyspiesza jej rozprzestrzenianie. Najczęściej stosowane metody to koszenie i usuwanie biomasy w pełni sezonu wegetacyjnego (lipiec–sierpień). Często czasowo obniża się poziom wody w celu wysuszenia lub przemrożenia tej rośliny. Stosowanie pestycydów w środowisku wodnym jest zakazane, tym przypadku może przynieść więcej szkód niż pożytku, dlatego nie jest zalecane.

Jeśli potrzebujesz pomocy z usuwaniem moczarki delikatnej – zadzwoń do Nas.

Bibliografia:

• Dariusz Kamiński: Udział Elodea nuttallii (Planch.) H.St. John. w zbiorowiskach hydromakrofitów na terenie Polski. Planta in vivo, in vitro et in silico. Szczepkowski A., Obidziński A. (red.). Warszawa, Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego, 2010.
• Sandra Poikane i in., Macrophyte assessment in European lakes: Diverse approaches but convergent views of ‘good’ ecological status, „Ecological Indicators”, 94, 2018, s. 185-197.
• https://www.iucnredlist.org/species/64311330/67729386 [dostęp 6.11.2025]