EKOMAŁOPOLSKA – stop marnowaniu żywności

Ile żywności marnujemy co roku? Dlaczego tak wiele produktów spożywczych ląduje w koszu? Co możemy zrobić by zapobiegać marnowaniu żywności?

Według danych z 2006 roku w Polsce aż 9 mln ton artykułów spożywczych kończy co roku na śmietnikach. Przyjmując, że przeciętny, sycący i pełnowartościowy posiłek waży około 500 gramów,

na wysypisku ląduje 18 miliardów talerzy pełnych jedzenia.

Kto jest odpowiedzialny za produkowanie żywnościowych śmieci?

Według raportu Federacji Polskich Banków Żywności:

53% żywnościowych śmieci produkują konsumenci, czyli my
19% generują przetwórcy
11% producenci
12% gastronomia
5% sklepy

Badania zrealizowane w 2019 roku pokazują, że aż 42% Polaków przyznaje, że zdarza im się wyrzucić żywność.

Najczęściej wyrzucamy pieczywo (23,7%), następnie wędliny (12,8%), świeże owoce (12,6%), warzywa (10,9%), mleko (9,8%). Głównym powodem, dla którego żywność w polskich gospodarstwach domowych trafia do kosza, jest jej zepsucie. Dalsze w kolejności to przeoczenie daty ważności, przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia i brak pomysłu na wykorzystanie składnika. Pod względem ilości wyrzucania jedzenie Polska na tle Europy zajmuje bardzo wysokie, 5 miejsce. Przykładowa czteroosobowa rodzina traci w ten sposób nawet 2,5 tysiąca złotych.

Jakie nawyki Polaków i Polek sprawiają, że tyle jedzenie jest marnowane? Co możemy zrobić, aby zmienić te nawyki? Oto kilka wskazówek:

NIE MYLMY POJĘĆ, ROZRÓŻNIAJMY JE!

Najlepiej spożyć PRZED =/= Należy spożyć DO

Raport Federacji Polskich Banków Żywności pokazał, że aż 64% Polaków nie rozróżnia pojęcia “najlepiej spożyć przed” od “należy spożyć do” i traktuje je równoznacznie.

Informacja najlepiej spożyć przed określa tak zwaną datę minimalnej trwałości. Minimalnej, czyli nie ostatecznej. Produkty po tym terminie nie ulegają zepsuciu i nadal możemy je spożywać, musimy tylko brać od uwagę, że może zmienić się konsystencja produktu, kolor, smak, czy zapach. Określenie najlepiej spożyć przed najczęściej spotykamy na produktach zbożowych: mąkach, makaronach, kaszach, ale również na ryżu, kawie, herbacie, niektórych słodyczach, przyprawach, cukrze, soli, i innych.

Należy spożyć do oznacza termin przydatności do spożycia, po upływie którego zjedzenie produktu może powodować groźne konsekwencje zdrowotne. Sformułowanie to dotyczy najczęściej świeżych produktów, takich jak mięso, ryby, soki, produkty mleczne, wyroby garmażeryjne. Ze względu na brak lub nieznaczną ilość substancji konserwujących, żywność ta ma krótką ważność, której należy bezwzględnie przestrzegać. To znaczy, że powinna być ona spożyta najpóźniej w dniu upływu terminu ważności.

ROZSĄDNIE KUPUJMY PIECZYWO

Spośród badanych Polaków 23,7% wskazało, że nie tylko najczęściej w sklepie kupuje pieczywo, codziennie lub co drugi dzień, ale też wyrzuca pieczywo często lub czasami. Spowodowane jest to tym, że kupujemy nowe pieczywo zanim zdążymy zjeść pieczywo kupione dzień wcześniej. Warto pamiętać, że pieczywo można mrozić. Jeśli zdarzy nam się kupić zbyt wiele, zamrożenie nawet połowy bochenka może uratować go przed wyrzuceniem. Najważniejsze to oszacować jaką ilość faktycznie potrzebujemy.

RÓBMY LISTĘ ZAKUPÓW

61,1% badanych Polaków chodzi na zakupy bez listy. Zrobienie listy przed pójściem do sklepu pomaga nam zapobiec kupowaniu nadmiaru produktów, produktów, których nie potrzebujemy w danej chwili, i które mogą ulec zepsuciu.

NIE KUPUJMY ZBYT WIELE NA ZAPAS

72,7% badanych kupuje spontanicznie, a 61,8% na zapas. Kupowanie na zapas nie powinno dotyczyć produktów z krótką datą ważności, czy takich, których nie można zamrozić. Jeśli już kupujemy na zapas, dbajmy o to, aby produkty właściwie przechowywać, pilnować daty ważności i korzystać z możliwości zamrażania produktów. Bardziej praktyczne jest planowanie swoich posiłków na kilka dni i nie robienie zakupów na zapas.

PRZY WYBORZE PRODUKTÓW NIE ZAWSZE KIERUJMY SIĘ CENĄ

92,4% badanych Polaków przy wyborze produktów kieruje się przede wszystkim ceną. Oczywiście cena produktu jest ważna, jednak warto też zwracać uwagę na inne czynniki, np. datę przydatności do spożycia. Pozwoli nam to zapobiec kupowaniu produktów, których nie zdążymy zjeść przed końcem daty ważności, i które będziemy musieli ostatecznie wyrzucić.

MAŁE, NIEFOREMNE WARZYWA I OWOCE TO TEŻ DOBRE PRODUKTY

74% badanych Polaków kupując owoce i warzywa rzadko lub w ogóle nie sięga po produkty, których kształt nie jest idealny. Większość małych, nieforemnych warzyw lub owoców jest skazana na wyrzucenie już w sklepie ze względu na swój wygląd. Warto pamiętać, że produkty te są tak samo pełnowartościowe i zdatne do spożycia jak ich odpowiedniki o idealnych kształtach.

FOOD MILES – marnowanie żywności a wpływ na środowisko

Kupując żywność powinniśmy brać pod uwagę także żywnościokilometry danego produktu, czyli tzw. Food Miles. Food Miles to odległość, jaką pokonuje jedzenie od miejsca produkcji do konsumenta, czyli do nas. Poznanie Food Miles różnych produktów pozwala uświadomić sobie jaki wpływ na środowisko ma żywność i jej składniki. Wyrzucanie przez nas żywności to nie tylko marnotrawstwo pieniędzy. Produkcja żywności wpływa na środowisko naturalne generując ślad wodny i ślad węglowy. Produkty, które kupujemy, często pokonują tysiące kilometrów zanim znajdą się na sklepowej półce. Marnując żywność, marnowana jest woda, energia i paliwo potrzebne do jej produkcji, a następnie transportu

Dlaczego warto ograniczać Food Miles, czyli żywnościokilometry?

im więcej kilometrów nasz produkt musi przebyć z miejsca produkcji do sklepu, w którym go nabywamy, tym więcej zostało spalanej benzyny, im dłuższy transport, tym większa emisja zanieczyszczeń do atmosfery;
importowane owoce i warzywa są często tańsze, ładnie się prezentują, są również dostępne w „nienaturalnych” porach roku, np. truskawki w styczniu. Jednak często ich atrakcyjny wygląd może być efektem stosowania konserwantów, modyfikacji genetycznych i „przemysłowych” metod produkcji. Im więcej food miles, tym więcej czasu minęło od momentu zbiorów do zakupu produktu przez konsumenta – jedzenie straciło więc na świeżości i utraciło wiele wartości odżywczych;
food miles uzależniają państwa od importu żywności, którą często można wyprodukować na miejscu;
im mniej food miles, tym łatwiej sprawdzić, skąd dokładnie żywność pochodzi i monitorować cały proces produkcji.

Co możemy zrobić, żeby ograniczyć Food Miles?

zwracajmy uwagę na kraj pochodzenia produktu, który kupujemy i jeśli mamy taką możliwość, wybierajmy produkty pochodzące z Polski;
kupujmy produkty sezonowe;
róbmy zakupy blisko domu;
pytajmy skąd pochodzi sprzedawana żywność, gdy nie ma takiej informacji na sklepowym stoisku;
sadźmy własne zioła, takie jak bazylia, tymianek, mięta – dzięki temu przez cały rok możemy korzystać z własnych upraw.

Dlaczego warto kupować lokalnie?

w sezonie od wiosny do jesieni owoce i warzywa kupowane u lokalnych producentów mogą trafić do sprzedaży nawet w kilka godzin po zbiorze, kupując lokalnie, nabywamy świeże, pełnowartościowe produkty;
kupując lokalnie, wzmacniamy lokalną gospodarkę.

***

Spróbuj wykonać!

Na załączonej infografice znajdują się informacje o Food Miles wybranych produktów. Jest to szacunkowa kalkulacja, uwzględniająca jedynie odległość, jaką produkt przebywa od miejsca produkcji do sklepu. Nie uwzględnia natomiast drogi, jaką produkt pokonuje ze sklepu do naszych domów, czy np. z miejsca zbiorów do przetwórni. Mimo to wartości te dają nam szacunkowy ogląd na to, ile food miles generują nasze posiłki.

W ramach zadania domowego zachęcamy uczniów do przyjrzyjrzenia się przedstawionym wartościom, odtworzenia wspólnie z domownikami składu swoich posiłków z jednego, wybranego dnia, uwzględniając także napoje, oraz obliczenia wspólnymi siłami food miles jadłospisu całej rodziny.

Jeśli użyty został produkt nieuwzględniony na infografice, jego food miles można sprawdzić za pomocą kalkulatora, znajdującego się na stronie internetowej http://www.foodmiles.com/. Jeśli użyte produkty pochodzą z Polski, na potrzeby zadania ich wartość Food Miles określmy jako zero.