Pięć dni przepełnionych muzyką karpacką oraz polską nizinną – od Mołdawii, przez Transylwanię, Huculszczyznę aż po Podkarpacie, a dalej pośród Radomszczyzny i Kujaw. Tańce, śpiewy i muzyka popłyną biegiem Wisły od stolicy Małopolski aż do Trójmiasta. Łączymy morza, miasta, a przede wszystkim ludzi. Wspólny taniec nie zna granic, dzięki czemu ludzie mogą komunikować się bez słów. Położenie geograficzne i bogata historia sprawiły, że w muzyce Czangów słychać melodie bałkańskie, cygańskie, żydowskie, a nawet polskie.
II Festiwal Csángó w Polsce
Między Morzem Czarnym a Bałtykiem
3-7.11.2021
Kraków, Gdańsk, Toruń
Pięć dni i nocy, trzy miasta i niezliczona liczba tanecznych kroków oraz wspólnego śpiewania i muzykowania. W dniach od 3 do 7 listopada odbył się II Festiwal Csángó (czyt. czango) w Polsce z udziałem artystów z Węgier, Ukrainy i Polski. Wszyscy mają apetyt na więcej.
W Polsce jesteśmy świadkami rozkwitającej miłości do tradycyjnej kultury ludowej wśród mieszkańców dużych miast. Inspiracja przyszła z Węgier, gdzie ruch domów tańca (táncház) rozpoczął się ponad pół wieku temu. Naszym marzeniem jest także wciąganie nowych osób do tego kręgu, do tej atmosfery, aby także mogli odczuwać pozytywne emocje, które my doświadczamy będąc już zanurzeni w pięknie tradycyjnej kultury – opowiadają artyści z zespołu Szépszerével, którzy co środę organizują dom tańców Csángó w Budapeszcie.
Dlaczego kultura Csángó?
„‘Polak Węgier dwa bratanki’ to powiedzenia zna niemal każdy w kraju nad Wisłą i Dunajem, a my wcielamy tę ideę w życie. Jesteśmy kontynuatorami wielowiekowej przyjaźni między oboma narodami, a wspólny taniec i muzykowanie pozwalają na komunikowanie się na głębszym, bo bez słów, poziomie”. Opowiada Joanna Mieszkowicz, organizatorka Festiwalu oraz instruktorka tańców i śpiewów czango.
Csángó to jedna z pięciu głównych węgierskich grup etnicznych. Czangowie zamieszkują Mołdawię i Gimesz (Gyimes), regionów, które leżą po obu stronach Karpat Wschodnich, na terenie obecnej Rumunii, a kiedyś Królestwa Węgierskiego. Położenie geograficzne i bogata historia sprawiły, że w muzyce Czangów słychać melodie bałkańskie, cygańskie, żydowskie, a nawet polskie.
Tabor muzyczny w wiosce Somoska (rum. Somușca, okolice Bacau) latem 2008 roku dał początek przyjaźni między Joanną Mieszkowicz i Gergely Samsondi Kiss, założycielem zespołu Szépszerével. Spotykaliśmy się sporadycznie od tamtego czasu, a od 2018 roku nasze działania artystyczno-edukacyjne zostały zintensyfikowane, czego owocem jest kilkanaście potańcówek i druga już edycja Festiwalu – tłumaczy Mieszkowicz.
„Celem naszych działań jest kontynuowanie budowania relacji, przyjaźni pomiędzy sympatykami tradycyjnych kultur wielu narodów, dzięki wspólnemu doświadczeniu jej wspaniałości, zabawy, odpoczynku”. Wyjaśnia Farkas Gyulai, członek Szépszerével.
Na program Festiwalu w każdym dniu składały się z 2-godzinne warsztaty tańców Csángó z artystami z Szépszerével, a następnie potańcówki z artystami z Węgier, Polski, Ukrainy.
O artystach festiwalowych
Zespół Szépszerével gra bardzo żywiołową, często transową muzykę Csángó w jej najbardziej tradycyjnym wydaniu. Członkowie zespołu mieszkają w Budapeszcie, ale poznali muzykę i ludowe zwyczaje dzięki własnemu doświadczeniu, są bowiem uczniami wiejskich muzykantów, głównie z Siedmiogrodu. Gyulai Farkas i Sámsondi Kiss Gergely grają na skrzypcach, kobozie (rodzaj lutni), fletach i wymieniają między sobą instrumenty. Chętnie uczą publiczność tańców (Czangowie mają ich ponad 30!) oraz muzyki. Atutem tańców czango może być fakt, że większość to tańce w kręgu, zatem nie trzeba mieć partnera lub partnerki, a kroki są zazwyczaj proste, choć tempa bywają bardzo szybkie.
W Krakowie zagrała także Kapela Ozimkiewicza w składzie Konrad Ozimek (skrzypce), Paweł Iwan (cymbały, wokal), Anna Iwan (basy, wokal). Artyści skupiają się na muzyce, śpiewie, tańcu i alkoholu z ich rodzinnych stron (Przemyśla i Jarosławia). Czerpią z twórczości przede wszystkim Władysława Piroga i Wojciecha Pilcha ze Słonnego.
Olena Yeremenko była gościem programu w Gdańsku. Olena urodziła się na Ukrainie w rodzinie muzyków. W wieku 4 lat zaczęła grać na skrzypcach. Ukończyła szkoły muzyczne I i II stopnia oraz Akademię Muzyczną we Lwowie w klasie skrzypiec. Po studiach pogłębiała swoje zainteresowania muzyką tradycyjną, w tym muzyką czango. Jest współzałożycielem zespołu Burdon Folk Band, z którym nagrała cztery płyty. Bierze udział w wielu projektach muzycznych w Polsce i całej Europie.
W Gdańsku dołączyli muzykanci ze Stowarzyszenia Trójwiejska oraz związana ze Stowarzyszeniem Kapela od 100dni. Trójwiejska skupia się na polskich tradycjach, głównie muzycznych, choć oczywiście nie tylko. Najczęściej odwiedzane miejsca to Kurpie, Kaszuby i Kociewie, choć nie zamykają się na inne kierunki. Stowarzyszenie tworzone jest przez ludzi z bardzo zróżnicowanych środowisk, co pozwala im na czasem ciekawe eksperymenty projektowe. Ich ogromną chlubą jest faksymilowe wydanie Śpiewnika Pelplińskiego w 2015 roku (po ponad stu latach przerwy). Współtworzyli w latach 2014-2020 Akademię Kolberga, w ramach której pod ich okiem powstała Kurpiowska Szkoła Tradycji. Uczestniczyli także w pracach Forum Muzyki Tradycyjnej. Organizatorzy potańcówek, warsztatów, projektów badawczych i dokumentacyjnych.
Grupa n obrotów to toruńska grupa pasjonatów tańców tradycyjnych, nierzadko mocno wirowych środowisko i związane z nią kapele (agregandado, Skrzypkowie Dzielni, TTMS). Nie tylko tańczą, ale i muzykują. Inspiracji szukają wśród mistrzów tańca, gry i śpiewu najstarszego pokolenia. Swoje zainteresowania koncentrują na Kujawach, Kurpiach oraz skandynawskim tańcu polskim, nie stroniąc jednak od muzyczno-tanecznej kultury reszty Europy. Prowadzą w Toruniu otwarte na wszystkich amatorów spotkania taneczne, instrumentalne oraz śpiewacze. A sięgają do korzeni w poszukiwaniu dopieszczonego przez wieki, eminentnego i wytwornego piękna.
Standard Zielonego Wydarzenia
Festiwal został zorganizowany w standardzie Zielonego Wydarzenia autorstwa Fundacji Aeris Futuro. Na każdym etapie organizacji wydarzeń staraliśmy się minimalizować negatywny wpływ na środowisko – wyeliminowaliśmy przeloty między Węgrami a Polską na rzecz kolei oraz noclegi w hotelach, wszyscy artyści grali bez korzystania ze sceny jak też nagłośnienia, korzystaliśmy z lokalnego dziedzictwa i lokalnych zasobów (kuchnia, leśniczówka w rezerwacie) wspierając i wzmacniając lokalne społeczności.
Mamy apetyt na więcej, a karnawał tuż tuż
Bardzo entuzjastyczne doświadczenia wielu uczestników spotkań festiwalowych pozwalają nam wierzyć, że spotkamy się ponownie już niebawem – opowiada Joanna Mieszkowicz i dodaje – w końcu za niespełna półtora miesiąca zacznie się karnawał, a dwa lata temu mieliśmy przyjemność organizować Karnawał Karpacki z kapelą Muzykanci w Krakowie. Warto podtrzymywać dobre relacje i tradycje.
Jeśli masz ochotę zaprosić najprawdopodobniej najlepszą kapelę czango zapraszamy do kontaktu:
Joanna Mieszkowicz,
tel. +48 693 589 391,
joanna.mieszkowicz@gmail.com
oraz przez stronę wydarzenia.
Organizatorzy:
Mecenas: Komisja na rzecz Węgiersko-Polskiego Programu Współpracy Pozarządowej (https://varso.mfa.gov.hu/hun oraz https://www.gov.pl/web/diplomacy )
Partnerzy: Instytut Liszta – Węgierskie Centrum Kultury Warszawa; Konsulat Węgier w Gdańsku; Pomorski Inkubator Kultury; Stowarzyszenie n-obrotów; Stowarzyszenie Rozstaje; Stowarzyszenie Tilia; Stowarzyszenie Trójwiejska; Towarzystwo karpackie; Pismo Folkowe
* * *
Program Festiwalu
3.11 Kraków, Klub Strefa, ul. Św. Tomasza 31
18:00-20:00 warsztaty taneczne – Szépszerével [HU]
20:00-24-00 potańcówka – Szépszerével [HU], Kapela Ozimkiewicza [PL]
4.11 Gdańsk / Klub Paszcza lwa, ul. Kwietna 39
18:00-20:00 warsztaty taneczne – Szépszerével [HU]
20:00-24-00 potańcówka – Szépszerével [HU], Trójwiejska [PL], Olena Yeremenko [UA]
5.11 Gdańsk / Pomorski Inkubator Kultury, ul. Słowackiego 21
19:00-21:00 warsztaty taneczne – Szépszerével [HU]
21:00-24-00 potańcówka – Szépszerével [HU], Kapela od 100dni [PL]
6.11 Toruń / Wejściówka, Plac Teatralny 1
18:00-20:00 warsztaty taneczne – Szépszerével [HU]
20:00-24-00 potańcówka – Szépszerével [HU], agregandado [PL]
7/8.11 Toruń / Domek Tilii w rezerwacie
18:00-20:00 warsztaty muzyczne i śpiewacze – Szépszerével [HU]
20:00-03-00 potańcówka – Szépszerével [HU], Skrzypkowie Dzielni [PL]
