Co to jest kompost i kompostowanie?

Kompostowanie to powszechna, przyjazna środowisku praktyka używana przede wszystkim w ogrodzie. Niektórzy preferują kupić kompost, inni zrobić swój. To samo tyczy się kompostowników, każdy znajdzie coś dla siebie.

Czym jest kompost?

Kompost to, najprościej mówiąc, nawóz organiczny, którego używa się do użyźnienia i napowietrzenia gleby. Kompost wytwarzany jest przede wszystkim z odpadów roślinnych i wzbogaca glebę w próchnicę oraz przeróżne składniki odżywcze, takie jak azot, potas czy fosfor.

Używanie kompostu wpływa pozytywnie na środowisko i jest zdecydowanie lepszym wyborem w porównaniu do wypalania traw – więcej w naszym artykule na ten temat. W dodatku pomaga w pozbyciu się z domu m.in. resztek jedzenia.

Kompostownik zazwyczaj umieszcza się w ogrodzie, ale nie jest to jedyna dostępna opcja – można trzymać kompostownik także na balkonie, choć wówczas wymaga to nieco odmiennego postępowania.

Ciężko dokładnie określić jak długo trwa kompostowanie, dużo zależy od wysiłku, jaki wkłada się w pracę nad kompostownikiem oraz składników, które się w nim znajdują. Istnieje co najmniej kilka sposobów, które pozwolą sprawdzić, czy kompost jest już gotowy, ma m.in. ciemny kolor, zapach ziemi, jednolitą, kruchą strukturę. Nie znajdziemy w nim też dżdżownic.

Kompostowanie odpadów organicznych

Kompostowanie to jedna z bardzo dobrych praktyk wspierających naszą planetę, podobnie jak sadzenie drzew czy segregowanie śmieci. Zwłaszcza, że tak naprawdę kompostowanie jest znacznie prostsze, niż może się wydawać. Tworząc własny kompostownik, ograniczasz liczbę odpadów, które są zabierane na wysypisko z twojego kosza, a otrzymany kompost możesz zastosować do własnych celów, np. w swoim ogródku.

Czego potrzebuje kompost?

Wytwarzanie kompostu trwa i trzeba włożyć w to trochę pracy. Przede wszystkim od czasu do czasu trzeba przewrócić go przy użyciu wideł oraz dodać nowe składniki. Jeżeli jest zbyt sucho, warto pomyśleć o regularnym, lecz umiarkowanym podlewaniu go – powinien być wilgotny, ale nie mokry. Do rozkładu potrzebna jest odpowiednia temperatura, więc jeżeli zauważysz, że twój kompost się nagrzewa, to dobry znak.

Jeżeli Twój kompostownik ma znajdować się w ogrodzie, ważne jest, by podłoże miało kontakt z glebą. Dzięki temu do kompostu będą mogły dostać się dżdżownice, mrówki i przyjazne procesowi rozkładu bakterie. W miarę możliwości kompostownik powinien stać w przewiewnym, ale zarazem osłoniętym przed słońcem miejscu.

kompostowanieWarstwy kompostu powinny być przemieszane. Można to osiągnąć m.in. przez tworzenie naprzemiennie warstw azotowych i węglowych. Nie ubijaj ich też zbyt mocno, ponieważ to może odciąć dolne warstwy od tlenu. Warto też mieszać materiały suche z wilgotnymi, a zielone ze zdrewniałymi. Pamiętaj, by warstwy nie były zbyt grube.

Co jakiś czas sprawdź, jak wygląda sytuacja, czy nic nie gnije, czy zapach nie stał się nieprzyjemny, a poziom wilgoci jest odpowiedni. Co jakiś czas przemieszaj także resztki, by zapewnić całości odpowiednią wentylację. Przed pracą z kompostem czasem też warto lekko go zmoczyć, jeżeli wydaje się suchy.

Cztery podstawowe składniki, których potrzebuje kompost:

  • woda,
  • tlen,
  • azot,
  • węgiel.

Można dostarczać je na różne sposoby, np. wodę przez zapewnienie kompostowi wilgoci, tlen przez regularne przewracanie go, a azot i węgiel poprzez dodawanie odpowiednich składników.

Zrób swój własny kompostownik

Prawdą jest, że kompostownik można kupić, ale czemu by nie zrobić własnego? Możliwe są dwie opcje: kompostownik domowy i kompostownik przydomowy.

Jest wiele materiałów, których możesz użyć i które nie wymagają dodatkowych kosztów. Zależnie od tego wyboru, proces wytwarzania kompostu może lekko się zmienić, np. może dojść do kompostowania beztlenowego.

Ciekawą opcją, którą polecamy, jest kompostownik z palet lub desek, choć oczywiście, istnieje znacznie więcej możliwości, np. możesz wykorzystać starą skrzynię lub beczkę, po prostu zawsze pamiętaj, aby twój kompostownik miał dostęp do ziemi od spodu.

kompostowanie1. Potrzebujesz czterech palet, zmierz je. Zacznij od wyznaczenia granic kompostownika, powinien mieć kształt kwadratu lub prostokąta. W wybranym miejscu wykop otwór, maksymalnie na 40 cm – ułatwi dostęp do organizmów żyjących w ziemi i zwiększy pojemność kompostownika.

2. Trzy palety należy ze sobą połączyć, np. za pomocą palików lub gwoździ. W tym zadaniu pomoże nam wiertarka. Zalecane jest też, by zadbać o palety, np. pozaginać wystające gwoździe, zaimpregnować je czy pomalować odpowiednią farbą. Olejowanie też jest dobrą opcją. Twój kompostownik musi poradzić sobie z wilgocią.

3. Czwarta paleta powinna być przymocowana na zawiasach, aby kompostownik mógł być swobodnie otwierany. Dostęp do kompostownika można ułatwić sobie także na inne sposoby, dobrze jest, kiedy czwarta paleta tworzy swego rodzaju drzwiczki.

4. Nie zapomnij, że kompostownik przydomowy nie powinien mieć stałego dachu ani spodu. Musi mieć dostęp zarówno do powietrza, jak i gleby. Jeżeli zdecydujesz się na dach, postaw na coś, co będziesz mógł podnosić, gdy tylko będzie taka potrzeba. Niech też będzie szczelny. Dach ochroni kompost przed deszczem, śniegiem i pomoże mu zachować odpowiednią temperaturę.

5. Na dnie można umieścić gałęzie i trawę – to dobry start.

6. Po zebraniu kompostu warto zadbać o palety. Możesz je raz jeszcze zaimpregnować oraz sprawdzić ich stan. Innym sposobem na zapewnienie im trwałości jest umieszczenie w środku dziurkowanej folii.

Czym jest kompostowanie beztlenowe?

Mniej znaną metodą kompostowania jest kompostowanie beztlenowe (Anaerobic Composting). Jest ono bardziej czasochłonne i bardziej nieprzewidywalne niż kompostowanie tlenowe (Aerobic Composting) i jak łatwo się domyślić, efekty zawdzięczamy organizmom, które nie potrzebują tlenu do przeżycia. Z tego powodu temperatura kompostu będzie niższa, a zapach nieprzyjemny.

Zaletą tej metody jest mniejsza potrzeba uwagi ze strony właściciela. Nie musisz go codziennie przewracać, a w dodatku zajmować będzie mniej miejsca. W procesie niestety powstaje metan, przez co jest to mniej korzystne dla środowiska niż kompostowanie z użyciem tlenu. Taki kompost może też przyciągać insekty.

Czasami jest też potrzeba, by gotowy kompost powstały w procesie beztlenowym poddać kilku zabiegom, które w pewnym znaczeniu go „naprawią”. Można np. go wysuszyć i rozłożyć, by wzbogacił się w tlen, dodać bogate w węgiel składniki, zmienić jego położenie tak, by miał dostęp do tlenu. Inną opcją jest też ułożenie warstwy z patyczków na samym spodzie, przez co całość nie powinna utrzymywać się mokra. Możesz także dodać trochę gleby lub skończonego kompostu.

Bez wątpienia ta metoda jest łatwiejsza i potrzebuje mniej uwagi, ale ma też swoje wady. Warto rozważyć obie opcje przed podjęciem decyzji.

Błędy w kompostowaniu

Jeżeli chcesz zrobić swój własny kompost, musisz pamiętać, że wrzucanie do kompostownika nieodpowiednich produktów może wręcz zepsuć całą pracę, obniżyć znacząco jakość kompostu, przedłużyć proces kompostowania i zmienić jego zapach.

Oto przykłady produktów, których nie powinno się wrzucać do kompostu:

  • odchody zwierząt, pieluchy, papierosy,
  • chore i trujące rośliny,
  • orzechy włoskie, ich korzenie i liście,
  • resztki mięsa i ryb, przetwory mleczne, tłuszcz, całe jaja,
  • skórki z cytrusów, kwaśne jedzenie, części cebuli i czosnku,
  • chleb, wypieki i ryż,
  • kolorowy i powlekany papier, zadrukowany papier,
  • naklejki z owoców,
  • trociny i duże gałęzie,
  • plastik, celofan, szkło, chemikalia,
  • produkty kosmetyczne.

Jeżeli nie jesteś pewien czy możesz wrzucić coś do kompostownika, a nie masz możliwości pozyskania informacji, lepiej zrezygnować niż ryzykować zniszczeniem lub utrudnieniem sobie całej pracy.

Zagrożenia, które niesie za sobą kompostowanie

Tworząc kompostownik, dobrze jest pamiętać o własnym bezpieczeństwie. Podczas zajmowania się kompostem warto zadbać o ochronę dłoni oraz twarzy, nawet jeżeli ryzyko zakażenia może wydawać się małe. Narażone są przede wszystkim osoby starsze oraz ludzie z obniżoną odpornością organizmu.

Jednym z głównych zagrożeń jest legionelloza, prócz niej liczne infekcje bakteryjne i grzybicze. Inne z zagrożeń to tężec, histoplazmoza czy też zanokcica, a to nie wszystko.

Jeżeli chcesz ustrzec się przed tymi problemami, dobrym rozwiązaniem może być maska ochronna i rękawiczki.

Kompostowanie zwłok – ciekawostka

Zdecydowanie to jedna z ciekawszych fraz, na jaką trafić można podczas szukania informacji o kompostowaniu. Być może dla wielu ludzi jest to dość abstrakcyjna myśl, ale w niektórych stanach USA kompostowanie zwłok to jedna z legalnych form pochówku – w dodatku bardziej ekologiczna niż kremacja czy pochówek w trumnie.

Dlaczego?

  • Pochówek na cmentarzu zdecydowanie nie jest ekologiczną opcją. Cmentarze potrafią być rozległe i kosztowne, a w dodatku zanieczyszczać grunt, na którym są położone. Sama produkcja nagrobku także wymaga dużo zasobów oraz funduszy.
  • Kremacja ciała wiąże się z emisją do atmosfery m.in. dwutlenku węgla.
  • Biodegradowalna urna na prochy jest bardziej przyjazną środowisku opcją, ale proces, w którym dochodzi do spopielenia ciała, dalej niesie za sobą wiele niekorzystnych czynników.

Kompostowanie ciała jest zdecydowanie najkorzystniejszą dla planety formą pochówku. Cały proces trwać może do 10 tygodni, do rozkładu ciała dochodzi znacznie szybciej.

Oczywiście, kompostowania ciała budzi wiele kontrowersji ze względu na kulturowy, często bardzo głęboki szacunek dla zmarłych. Z czasem być może jednak ludzkość zacznie przekonywać się do takiej formy pochówku, w końcu pozwala ona w pewnym sensie stworzyć życie po śmierci, np. gdy z ciała zmarłego wyrośnie drzewo.

Źródła:

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Compost
2. https://www.gardenfundamentals.com/compost-can-make-you-sick
3. https://www.thespruce.com/what-to-compost-1709069
4. https://www.conserve-energy-future.com/things-that-you-should-never-put-in-compost-heap.php
5. https://zielonyogrodek.pl/pielegnacja/nawozenie/998-zrob-samodzielnie-kompost-co-jak-i-gdzie-kompostowac
6. https://victorysgarden.com/blog/komposto-jak-zrobic-dobry-naturalny-nawoz
7. https://bactotech.pl/blog/bledy-w-kompostowaniu/
8. https://recompose.life/our-model/
9. https://www.dziennikprawny.pl/pl/a/kompostowanie-ludzkich-zwlok-legalne-w-usa-czy-to-mozliwe-w-polsce
10. https://bactotech.pl/blog/jak-zrobic-kompostownik-pomysly/
11. https://greenactioncentre.ca/reduce-your-waste/harvesting-your-compost/
12. https://helpmecompost.com/home-composting/methods/anaerobic-composting/
13. https://gardenyard.pl/narzedzia-i-akcesoria/jak-wykonac-kompostownik-z-palet/
14. https://fajnyogrod.pl/porady/jak-zrobic-kompostownik-z-palet-wyjasniamy-krok-po-kroku/
15. https://muratordom.pl/ogrod/pielegnacja-roslin/kompostownik-z-palet-jak-zrobic-gdzie-ustawic-jak-konserwowac-aa-xxbU-Ghez-c2fs.html