Inwentaryzacja gatunków inwazyjnych – jak to zrobić?

Inwentaryzacja gatunków inwazyjnych staje się nieunikniona. Inwazyjne gatunki obce (IGO) to jedno z największych zagrożeń dla różnorodności biologicznej w Europie i w Polsce. Ich ekspansja powoduje wypieranie rodzimych gatunków. Ma także wpływ na zaburzenia funkcjonowania ekosystemów, a w niektórych przypadkach również poważne straty gospodarcze i zagrożenia dla zdrowia człowieka. Zgodnie z raportem Najwyższej Izby Kontroli z 2023 roku, działania państwa w zakresie ograniczania wpływu IGO są niewystarczające i nieskoordynowane. Braki w danych terenowych utrudniają planowanie skutecznych działań zaradczych.

Inwentaryzacja inwazyjnych gatunków obcych IGO – dla kogo się je przeprowadza?

Dlaczego inwentaryzacja gatunków inwazyjnych jest tak ważna?

Inwazyjne gatunki obce (IGO) to jeden z głównych czynników zagrażających rodzimej różnorodności biologicznej. Wypierają lokalne gatunki, zmieniają warunki siedliskowe i wpływają negatywnie na środowisko, a także zdrowie ludzi. Według raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2023 roku, Polska nie prowadzi skutecznego monitoringu IGO na poziomie lokalnym. Działania instytucjonalne są rozproszone i nieskoordynowane.

Inwazyjne gatunki obce a gminy

Gminy odgrywają kluczową rolę w identyfikacji i ograniczaniu rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatunków obcych (IGO) na poziomie lokalnym. Tymczasem, jak wskazuje raport Najwyższej Izby Kontroli z 2023 roku, większość gmin nie prowadzi systematycznego monitoringu IGO. W sytuacji wpłynięcia zgłoszenia obecności IGO do gminy, urzędnicy często nie znają metod właściwego postępowania. W zarządzie brakuje często zarówno zasobów ludzkich, jak i wsparcia merytorycznego oraz finansowego. Potrzebna jest również współpraca między jednostkami samorządowymi a służbami ochrony przyrody.

Z poziomu gminy można skutecznie prowadzić działania ograniczające rozprzestrzenianie się IGO – począwszy od inwentaryzacji terenowej, przez monitoring rozprzestrzeniania się gatunków. Istotne jest również przeprowadzanie działań edukacyjnych i podejmowanie działań zaradczych w celu eliminacji IGO. Gminy mają też realny wpływ na zagospodarowanie przestrzenne, zadrzewienia, utrzymanie rowów i cieków wodnych czy przetargi na utrzymanie terenów zielonych – a więc obszarów, gdzie IGO najczęściej się pojawiają. Włączenie inwentaryzacji gatunków inwazyjnych do lokalnych strategii ochrony środowiska i planów zagospodarowania przestrzennego jest istotne. To działanie może realnie wpłynąć na ograniczenie ich negatywnego wpływu na środowisko.

Fundacja Aeris Futuro oferuje usługi i wsparcie w tym zakresie. Oferujemy identyfikację stanowisk IGO, jak i opracowanie planów działań i przeprowadzenie szkoleń dla urzędników i pracowników terenowych w tym zakresie. Zadzwoń i dowiedz się więcej.

Jak przebiega inwentaryzacja gatunków inwazyjnych?

Inwentaryzacja gatunków inwazyjnych to proces systematycznego zbierania danych o obecności i rozmieszczeniu roślin lub zwierząt obcego pochodzenia, które zagrażają rodzimej przyrodzie. Prace terenowe polegają na identyfikacji stanowisk występowania IGO, ich dokumentacji fotograficznej oraz geolokalizacji przy użyciu GPS. Każde znalezisko jest opisywane pod kątem liczebności, rozmieszczenia oraz typu zajmowanego siedliska. Zebrane dane poddawane są analizie przestrzennej i służą do tworzenia map rozmieszczenia IGO.

Inwentaryzacja gatunków inwazyjnych z fundacją

Fundacja Aeris Futuro zaprasza do współpracy przy realizacji inwentaryzacji gatunków inwazyjnych. W działania mogą się włączyć zarówno samorządy, jak i szkoły, organizacje lokalne czy mieszkańców zainteresowanych ochroną przyrody. Nasze działania łączą wiedzę ekspercką, doświadczenie w pracy terenowej i zaangażowanie społeczne.

Wspólna inwentaryzacja to nie tylko gromadzenie danych – to także budowanie świadomości zagrożeń, jakie niosą ze sobą obce gatunki roślin. Uczymy, jak je rozpoznawać, jak dokumentować ich obecność i jakie działania podejmować, by ograniczyć ich dalszą ekspansję. Organizujemy również szkolenia i warsztaty dla pracowników gmin, nauczycieli oraz aktywistów, dostarczając materiały edukacyjne i wsparcie merytoryczne. Dzięki współpracy społeczności możemy skuteczniej reagować tam, gdzie problem IGO pojawia się najczęściej. Są to obszary wzdłuż dróg, na terenach poprzemysłowych, w parkach miejskich i dolinach rzecznych.

Inwazyjne gatunki obce wymykają się spod kontroli. Gdzie są obiecane działania?

Zagrożenie ze strony inwazyjnych gatunków obcych (IGO) jest poważne. Mimo, że Polska dysponuje gotowymi programami ich zwalczania, rzeczywiste działania w terenie są wciąż niewystarczające. Zgodnie z raportem Najwyższej Izby Kontroli, mimo opracowania planów dla 15 gatunków, nie wdrożono żadnego kompleksowego programu zwalczania. Inwentaryzacja gatunków inwazyjnych jest niezbędna. Podobnie jak prowadzenie stałego monitoringu i szybkiej reakcji w momencie zaobserwowania inwazyjnego gatunku obcego – na poziomie kraju i lokalnym.

W efekcie IGO wciąż kolonizują nowe obszary. Nie są to tylko nieużytki, ale też parki, tereny rekreacyjne, pobocza dróg, doliny rzek i pola uprawne. Często można je również spotkać wzdłuż autostrad, albo w miejscach, gdzie prowadzone są prace budowlane. Rośliny te rozrastają się bez kontroli, wypierając rodzime gatunki roślin i zaburzając funkcjonowanie całych ekosystemów. Tymczasem większość działań ogranicza się do doraźnych interwencji, często podejmowanych dopiero wtedy, gdy problem jest już zaawansowany.

Warszawa, Łódź, Gdańsk, Gdynia, Sopot, Wrocław, Kraków, Poznań, Białystok, Opole, Olsztyn, dolnośląskie, wielkopolskie, łódzkie, mazowieckie, małopolskie, świętokrzyskie, opolskie, pomorskie, zachodniopomorskie, lubelskie, lubuskie, śląskie, podlaskie