Bioróżnorodność to pojęcie najczęściej używane w kontekście gatunków – to po prostu zróżnicowanie roślin, zwierząt, grzybów i mikroorganizmów na Ziemi. Do chwili obecnej zidentyfikowano i opisano w sumie 1,3 miliona gatunków, ale prawda jest taka, żyje ich na Ziemi znacznie więcej. Najdokładniejszy spis, przeprowadzony przez Uniwersytet Hawajski szacuje, że na świecie żyje 8,7 milionów gatunków.

Aż trudno uwierzyć, że jeszcze w XIX wieku brytyjski entomolog John O. Westwood oceniał, że na Ziemi jest zaledwie 400 000 gatunków owadów. Dziś wiemy, że jest ich ponad milion, a tempo odkrywania nowych insektów nie zwalnia. Ocenia się, że na naszej planecie może istnieć od 3 do 100 milionów gatunków wszystkich żywych stworzeń.

Pojęcie bioróżnorodności nie odnosi się jednak tylko do zróżnicowania pomiędzy gatunkami, ale też w obrębie gatunku (różnorodność genetyczna) oraz zróżnicowania ekosystemów.

Klimat

Może się wydawać, że naukowców chcących odkrywać nowe gatunki czeka jeszcze sporo pracy. Niestety wszystko na to wskazuje, że nie będziemy w stanie odkryć wszystkich gatunków, ponieważ część z nich wyginie, zanim dowiemy się o ich istnieniu. Według badań opublikowanych w „Nature” w 2004 r. 15 – 37% gatunków roślin i zwierząt będzie skazanych na wyginięcie do 2050 roku, z powodu globalnych zmian klimatu. Wiele gatunków ma małą tolerancję na warunki panujące w swoim otoczeniu i mała zmiana warunków środowiska może spowodować ich wyginięcie. Tak było na przykład z ropuchą złotą, którą ostatni raz widziano w roku 1989 i jest uznana za gatunek wymarły. Wzrost średniej temperatury powoduje bardzo szybkie zmniejszanie się pokrywy lodowej, będącej naturalnym środowiskiem życia niedźwiedzi polarnych, czy fok. Rosnące temperatury powodują przesuwanie regionów występowania ptaków i motyli o 200 kilometrów i więcej na północ. Przez ocieplenie klimatu okres wegetacyjny roślin zaczyna się średnio o ponad 2 tygodnie wcześniej, co nie współgra z okresem lęgowym wielu ptaków. Ich młode rodzą się, mając do dyspozycji mniej pokarmu. Przy ociepleniu wód oceanów o 2oC nastąpi masowe wymieranie koralowców. Przykłady negatywnego wpływu globalnych zmian klimatu na bioróżnorodność można mnożyć.

W miejscach, gdzie istnieją dość silne (od ok. 4m/s) i stałe wiatry, mogą powstać elektrownie wiatrowe. Mają one postać turbin, które w czasie obracania produkują energię. Najczęściej używa się turbin o mocy 1,5 – 3MW, ale moc może dochodzić nawet do 5MW. W Polsce najlepsze warunki dla tych elektrowni są na północy Polski. Udział w produkcji całkowitej energii elektrycznej w naszym kraju to zaledwie 0,96%. Mamy w sumie 484 instalacji wiatrowych o łącznej mocy 1489MW. Dla porównania w Niemczech, największym producencie tego typu energii w Europie, do 2010 r. zainstalowano ponad 21 000 turbin o łącznej mocy ponad 27 000 MW, co w przeliczeniu daje 6% udziału w produkcji energii. Dania z kolei, w której produkowanych jest większość turbin wiatrowych, może pochwalić się ponad 3700 MW mocy z turbin, których produkcja zaspokaja ponad 20% zużycia energii elektrycznej w kraju. Jednym z liderów jest również Hiszpania zaspokajająca prawie 12% zapotrzebowania na energię energetyką wiatrową.

Las

Lasy są niezwykle ważnymi ekosystemami z punktu widzenia zarówno ochrony klimatu, jak i bioróżnorodności. W lasach tropikalnych występuje największe bogactwo gatunkowe na lądzie. Lasy ponadto pełnią niezwykle ważną rolę w procesie łagodzenia zmian klimatu, ponieważ pochłaniają dwutlenek węgla z atmosfery i wbudowują go w swoje tkanki. Jedno drzewo pochłania w ciągu swojego życia średnio 750 kg CO2. Tempo zanikania lasów w ostatnich latach spadło, choć w dalszym ciągu pozostaje na alarmująco wysokim poziomie. Tymczasem nawet 20% światowej emisji dwutlenku węgla spowodowane jest przez karczowanie i wypalanie oraz rabunkową gospodarkę leśną.

Czy wiesz, że…

… mamy w Polsce 23 parki narodowe, które zajmują ok. 1% powierzchni kraju. Są one tworzone głównie w celu zachowania różnorodności biologicznej oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych. Najczęściej w logo Parku występuje często spotykany lub charakterystyczny dla danego parku gatunek rośliny lub zwierzęcia, np. żubr w Białowieskim Parku Narodowym lub kozica w Tatrzańskim PN. W parku są również inne atrakcje, np. w Parku Narodowym Gór Stołowych powstało pierwsze w Polsce Muzeum Żaby propagujące ideę ochrony tych płazów.

Fakty i mity

Na temat zmian klimatu istnieje wiele fałszywych przekonań. Jednym z nich jest to, że genetycznie modyfikowana żywność (GMO) wpływa pozytywnie na środowisko naturalne i nie ma powiązania ze zmianami klimatu.Faktem jest, że uprawa GMO wpływa negatywnie na środowisko naturalne. Przede wszystkim obniża bioróżnorodność. Każda forma industrialnego rolnictwa, w którym nacisk jest położony na wielopowierzchniowe uprawy i monokultury, niszczy różnorodność biologiczną. Dział ONZ zajmujący się rolnictwem podał, że od 1990r. różnorodność genetyczna roślin uprawnych zmniejszyła się o ok. 75%, co jest powiązane z przechodzeniem na masową produkcję genetycznie jednakowych upraw. GMO zmniejsza bioróżnorodność, a co za tym idzie zmniejsza zdolność środowiska do adaptacji do zmian klimatu.

Porada…

… wyłącz stad-by w telewizorach, ładowarkach, monitorach, drukarkach, zasilaczach. Urządzenia

w stanie czuwania pobierają energię, czasem nawet więcej niż na rzeczywiste działanie. Tak jest np.

z drukarkami. Średnio 93% prądu idzie na samo czuwanie, a tylko 7% na drukowanie. W całej UE to rocznie ponad 50 000 gigawatogodzin, co daje ok. 50 000 000 000 kg CO2!

… w czasie podróży po świecie nie kupuj pamiątek wykonanych ze zwierząt zagrożonych wyginięciem. Bardzo popularne są figurki z kości słoniowej, torebki ze skór dzikich kotów, szale z wełny antylop, skorupy żółwi i wiele innych. Jeśli nie jesteś pewien, czy dana pamiątka jest wykonana z gatunku chronionego, nie kupuj jej!

***

Artykuł powstał w ramach projektu o akronimie LAKS: Local Accountability for Kyoto goalS (pol. „Lokalna odpowiedzialność ze realizację celów Protokołu z Kioto”), który jest współfinansowany z Instrumentu Finansowego Wspólnoty Europejskiej LIFE

Bibliografia:

Extinction risk from climate change, Thomas et al., Nature 427, 145-148 (8 January 2004)

Climate Institute

„Biodiversity for food and agriculture”, Food and Agriculture Organization of the United Nations

„Pamiątki w z chronionych gatunków”, WWF Polska